User Tools


Differences

This shows you the differences between two versions of the page.

Link to this comparison view

Both sides previous revisionPrevious revision
Next revision
Previous revision
wiki:wujastyk:susrutasamhita:05-su.ka:provisional-edition_kalpasthana [2021/07/08 20:32] – [Edit section SS.5.1.3] dominikwiki:wujastyk:susrutasamhita:05-su.ka:provisional-edition_kalpasthana [2025/05/20 22:22] (current) – external edit 127.0.0.1
Line 1: Line 1:
-<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> +<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> 
-    <teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">+    <teiHeader>
         <fileDesc>         <fileDesc>
             <titleStmt>             <titleStmt>
-                <title>Working edition of the Suśrutasaṃhitā, kalpasthāna, based on the Nepalese +                <title>The Nepalese Version of the Suśrutasaṃhitā, Kalpasthāna, based on 
-                    MSS</title>+                    the Nepalese MSS</title>
             </titleStmt>             </titleStmt>
  
Line 14: Line 14:
                     <p>Copyright (C) Dominik Wujastyk</p>                     <p>Copyright (C) Dominik Wujastyk</p>
                     <p>                     <p>
-                        <ref target="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/" type="licence" +                        <ref target="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/" 
-                            >Distributed by <ref target="http://sarit.indology.info" type="url" +                            type="licence">Distributed by <ref 
-                                >SARIT</ref> under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 +                                target="http://sarit.indology.info" type="url">SARIT</ref> 
-                            Unported License. </ref>+                            under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported 
 +                            License. </ref>
                     </p>                     </p>
                     <p>Under this licence, you are free <list>                     <p>Under this licence, you are free <list>
-                            <item>to Share — to copy, distribute and transmit the work</item>+                            <item>to Share — to copy, distribute and transmit the 
 +                                work</item>
                             <item>to Remix — to adapt the work </item>                             <item>to Remix — to adapt the work </item>
                         </list></p>                         </list></p>
Line 26: Line 28:
                     <p>                     <p>
                         <list>                         <list>
-                            <item>Attribution — You must attribute the work in the manner specified +                            <item>Attribution — You must attribute the work in the manner 
-                                by the author or licensor (but not in any way that suggests that +                                specified by the author or licensor (but not in any way 
-                                they endorse you or your use of the work).</item> +                                that suggests that they endorse you or your use of the 
-                            <item>Share Alike — If you alter, transform, or build upon this work, +                                work).</item> 
-                                you may distribute the resulting work only under the same or similar +                            <item>Share Alike — If you alter, transform, or build upon 
-                                license to this one.</item>+                                this work, you may distribute the resulting work only 
 +                                under the same or similar license to this one.</item>
                         </list>                         </list>
                     </p>                     </p>
-                    <p>More information and fuller details of this license are given on the Creative +                    <p>More information and fuller details of this license are given on 
-                        Commons website.</p> +                        the Creative Commons website.</p> 
-                    <p>SARIT assumes no responsibility for unauthorised use that infringes the +                    <p>SARIT assumes no responsibility for unauthorised use that infringes 
-                        rights of any copyright owners, known or unknown.</p>+                        the rights of any copyright owners, known or unknown.</p>
                 </availability>                 </availability>
                 <address>                 <address>
Line 46: Line 49:
                 <date>2020</date>                 <date>2020</date>
                 <pubPlace>The University of Alberta</pubPlace>                 <pubPlace>The University of Alberta</pubPlace>
-                <publisher>The Suśruta Project (<ref target="http://sushrutaproject.org" +                <publisher>The Suśruta Project<ptr target="http://sushrutaproject.org" 
-                        >https://sushrutaproject.org</ref>)</publisher>+                    /></publisher>
             </publicationStmt>             </publicationStmt>
  
Line 54: Line 57:
                 <msDesc xml:id="Sanskrit" xml:lang="en">                 <msDesc xml:id="Sanskrit" xml:lang="en">
                     <msIdentifier>                     <msIdentifier>
-                        <idno type="siglum">SP<!--<sub>ed</sub>--></idno>+                        <idno type="siglum">NE</idno>
                     </msIdentifier>                     </msIdentifier>
 +
                 </msDesc>                 </msDesc>
 +
 +                <listWit>
 +
 +                    <witness xml:id="MN">The <title>Mādhavanidāna</title>, <abbr
 +                            type="siglum">MN</abbr>
 +                        <idno type="siglum">Mādhavanidāna</idno></witness>
 +
 +                    <witness xml:id="Bikaner_RORI_5157">MS Bikaner RORI_5157, <abbr
 +                            type="siglum">Gayī</abbr>
 +                        <idno type="siglum">Bikaner RORI 5157</idno></witness>
 +
 +                </listWit>
             </sourceDesc>             </sourceDesc>
         </fileDesc>         </fileDesc>
-     +
-     +
-    +
         <revisionDesc>         <revisionDesc>
             <change when="2021-07-06" who="Dominik Wujastyk">Began this file.</change>             <change when="2021-07-06" who="Dominik Wujastyk">Began this file.</change>
         </revisionDesc>         </revisionDesc>
     </teiHeader>     </teiHeader>
-     + 
-    +
     <text xml:lang="sa-Latn">     <text xml:lang="sa-Latn">
         <body>         <body>
  
- <div n="5" type="sthāna"> +            <note>The siglum "<emph>Nep</emph>" signifies an agreement between MSS K and 
-      +                N.</note> 
-     <div type="adhyāya" n="1"+ 
-         +            <div n="5" type="sthāna"> 
 + 
 +                <head>[Kalpasthāna]</head> 
 + 
 +                <div n="1" type="adhyāya"
 + 
 +                    <head>[Adhyāya 1]</head
                     <l xml:id="SS.5.1.1">                     <l xml:id="SS.5.1.1">
-<label>1</label> athāto'nnapānarakṣākalpaṃ +                        <label>1938 ed. 5.1.1</label> 
-                        vyākhyāsyāmaḥ||  +                        <caesura/> 
-</l> +                         athāto 'nnapānarakṣākalpaṃ vyākhyāsyāmaḥ || </l> 
-                    <l xml:id="SS.5.1.2"><label>2</label> yathovāca bhagavān dhanvantariḥ|| </l>+ 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.2"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.1.2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yathovāca bhagavān dhanvantariḥ ||<anchor n="SS.5.1.2-n1"/> 
 +                    </l
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.1.2" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.2-n1"> One of the only two places in 
 +                                the Nepalese version where this phrase appears. The other 
 +                                is Suśrutasaṃhitā 6.60.2. The latter location also adds 
 +                                the phrase <foreign>śruṇu vatsa suśruta</foreign>, similar 
 +                                to the marginal note of a scribe of MS H here.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.3">                     <l xml:id="SS.5.1.3">
-<label>3</label>  +                        <label>1938 ed. 5.1.3</label> 
-                        divodāsakṣitipatis tapodharmabhṛtāṃ varaḥ|+                        <caesura/> 
 +                         divodāsakṣitipatis<anchor n="SS.5.1.3-n1"/> tapodharmabhṛtāṃ 
 +                        varaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         suśrutapramukhāñ chiṣyāñ śaśāsāhata<pc> </pc>śāsanaḥ || </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.1.3" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.3-n1">Note that in the Nepalese 
 +                                version, it is Divodāsa, the king of the earth, who 
 +                                teaches the medical discipline to Suśruta, not 
 +                                Dhanvantari, king of Kāśī, as in the vulgate.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.4"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.1.4</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ripavo vikramākrāntāḥ sve vā syuḥ kṛtyatāṅ gatāḥ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                        suśrutapramukhāñ chiyāñ śaśāsāhata<pc> </pc>śāsanaḥ||  +                         sisṛkṣavaḥ krodhaviṣaṃ vivaraṃ prāpya tādṛśam || </l>
-</l>+
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.4"><label>4</label> ripavo vikramākrāntāḥ sve vā syuḥ +                    <l xml:id="SS.5.1.5ab"> 
-                        kṛtyatāṅ gatāḥ|+                        <label>1938 ed. 5.1.5</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         sisṛkavaḥ krodhaviṣaṃ vivaraṃ prāpya tādśam|| </l>+                         viair hisyur akiñcijjñaṃ npatiṃ duṣṭacetasaḥ | </l>
  
-         <l xml:id="SS.5.1.5"><label>5</labelviṣair hinyur akiñcijñaṃ nṛpatiṃ duṣṭacetasaḥ |</l>+                    <l xml:id="SS.5.1.5cd"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.6ab"/>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.6"> 
-<label>6</label> 
-                         tasmād vaidyena satataṃ viṣād rakṣyo narādhipaḥ||  
-</l> 
  
-         <l xml:id="SS.5.1.7"><label>7</label> yasmāc cānityacittatvam aśvavat +                    <l xml:id="SS.5.1.6cd"> 
-                        prathitaṃ nṛṇām|+                        <label>1938 ed. 5.1.6</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         na viśvasyāt tato rājā kadācid api kasya cit|| </l>+                         tasmād vaidyena satataṃ viād rakṣyo narādhipaḥ || </l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.8"><label>8</label> kulīnaṃ dhārmikaṃ snigdhaṃ subhta + 
-                        saṃtatotthitam| +                    <l xml:id="SS.5.1.7"> 
-                        </l>+                        <label>1938 ed. 5.1.7</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yasmāc cānityacittatvam aśvavat prathitaṃ nṛṣu | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tasmān na viśvased rājā kadācid api kasya cit || </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.8ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.1.8</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kulīnaṃ dhārmikaṃ snigdham akśaṃ satatotthitam | </l
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.8cd"/>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.9"/>                     <l xml:id="SS.5.1.9"/>
Line 113: Line 174:
                     <l xml:id="SS.5.1.10"/>                     <l xml:id="SS.5.1.10"/>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.11"><label>11</label> +                    <l xml:id="SS.5.1.11ab"/>
-                         mahānase prayuñjīta vaidyaṃ tadvidyapūjitam|| </l>+
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.12"><label>12</label> praśastadigdeśakṛtaṃ śucibhāṇḍaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.11cd"> 
-                        mahacchuci| +                        <label>1938 ed. 5.1.11</label> 
-                        </l>+                        <caesura/> 
 +                         mahānase niyuñjīta vaidyan tadvidyapūjitam || </l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.13"><label>13</label>  + 
-                         parīkṣitastrīpuruṣaṃ bhavec cāpi mahānasam|| </l>+                    <l xml:id="SS.5.1.12ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.1.12</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         praśastadigdeśakṛtaṃ śucibhāṇḍam mahacchuciḥ | </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.12cd"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.13ab"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.13cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.1.13</label
 +                        <caesura/
 +                         parīkṣitastrīpuruṣaṃ bhavec cāpi mahānasam || </l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.14"/>                     <l xml:id="SS.5.1.14"/>
Line 129: Line 202:
                     <l xml:id="SS.5.1.16"/>                     <l xml:id="SS.5.1.16"/>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.17"><label>17</label>  +                    <l xml:id="SS.5.1.17ab"/>
-                         māhānasikavoḍhāraḥ saupaudanikapaupikāḥ|| </l>+
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.18"><label>18</label> bhaveyur vaidyavaśagā ye cāpy +                    <l xml:id="SS.5.1.17cd"> 
-                        anye'tra kecana|+                        <label>1938 ed. 5.1.17</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         iṅgitajño manuṣyāāṃ vākceṣṭāmukhavaikṛtaiḥ|| </l>+                         mahānasikavoḍhāraḥ saupodanika<pc> </pc>pūpikāḥ || </l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.19"><label>19</label> vidyād viṣasyadātāram ebhir liṅgaiś + 
-                        ca buddhimān|+                    <l xml:id="SS.5.1.18"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.1.18</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhaveyur vaidyavaśagā ye cāpy anye 'tra kecana |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         na dadāty uttaraṃ pṛṣṭo vivakṣan moham eti ca|| </l>+                         iṅgitajño manuṣyāṇāṃ vākceṣṭāmukhavaikṛtaiḥ || </l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.20"><label>20</label> apārthaṃ bahu saṅkīrṇaṃ bhāṣate +                    <l xml:id="SS.5.1.19"> 
-                        cāpi mūḍhavat|+                        <label>1938 ed. 5.1.19</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         sphoṭayaty aṅgulīr bhūmim akasmād vilikhed dhaset|| </l>+                         jānīyād viṣadātāram ebhir liṅgaiś ca buddhimān | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vivakṣur muhyate pṛṣṭo nottaraṃ pratipadyate ||</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.21"><label>21</label> vepathur jāyate tasya +                    <l xml:id="SS.5.1.20"> 
-                        trastaś cānyo'nyam īkṣate|+                        <label>1938 ed. 5.1.20</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                        <ref rend="superscript footnote marker">1</ref>kṣāmo vivarṇavaktraś ca +                         apārthaṃ bahusaṅkīrṇaṃ bhāṣate cāpi mūḍhavat | 
-                        nakhaiḥ kiñcic chinatty api|| </l>+                        <caesura/> 
 +                         hasaty akasmād aṅgulīḥ sphoṭayed vilikhed mahīm || </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.21"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.1.21</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vepathuś cāsya bhavati trastaś cānyo 'nyam īkṣate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vivarṇavaktro dhyāmaś ca nakhaiḥ kiñcic chinaty api || </l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.22"/>                     <l xml:id="SS.5.1.22"/>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.23"><label>23</label> vartate viparītaṃ tu viṣadātā +                    <l xml:id="SS.5.1.23"> 
-                        vicetanaḥ|</l>+                        <label>1938 ed. 5.1.23</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vartate viparītaś ca viṣadātā vicetanaḥ |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.24"/>                     <l xml:id="SS.5.1.24"/>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.25"><label>25</label> anne pāne dantakāṣṭhe +                    <l xml:id="SS.5.1.25"> 
-                        tathā'bhyaṅge'valekhane|+                        <label>1938 ed. 5.1.25</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         utsādane kaṣāye ca pariṣeke'nulepane|| </l>+                         dantakāṣṭhe 'nnapāne ca tathābhyaṅge 'valekhane | 
 +                        <caesura/> 
 +                         utsādane parīṣeke kaṣāye nulepane || </l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.26"><label>26</label> srukṣu vastreṣu śayyāsu +                    <l xml:id="SS.5.1.26"> 
-                        kavacābharaṇeṣu ca|+                        <label>1938 ed. 5.1.26</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         pādukāpādapīṭheṣu pṛṣṭheṣu gajavājinām|| </l>+                         srakṣu vastreṣu śayyāsu kavacābharaṇeṣu ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         pādukāpādapīṭheṣu pṛṣṭheṣu gajavājinām || </l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.27"><label>27</label> viṣajuṣṭeṣu cānyeṣu +                    <l xml:id="SS.5.1.27"> 
-                        nasyadhūmāñjanādiṣu|+                        <label>1938 ed. 5.1.27</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         lakṣaṇāni pravakṣyāmi cikitsāmapyanantaram|| </l>+                         viṣajuṣṭeṣu cānyeṣu nasyadhūmāñjanādiṣu | 
 +                        <caesura/> 
 +                         lakṣaṇāni pravakṣyāmi cikitsāñ cāpy anantaram || </l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.28"><label>28</label> nṛpabhaktādbaliṃ nyastaṃ saviṣaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.28"> 
-                        bhakṣayanti ye|+                        <label>1938 ed. 5.1.28</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         tatraiva te vinaśyanti makṣikāvāyasādayaḥ|| </l>+                         nṛpabhaktād balin dattaṃ saviṣaṃ bhakṣayanti ye | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatraiva te vinaśyanti makṣikāvāyasādayaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.29"><label>29</label> hutabhuk tena cānnena bhṛśaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.29"> 
-                        caṭacaṭāyate|+                        <label>1938 ed. 5.1.29</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         hutabhuk tena cānnena bhṛśañ caṭacaṭāyate |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         mayūrakaṇṭhapratimo jāyate cāpi duḥsahaḥ|| </l>+                         mayūrakaṇṭhapratimo jāyate cāpi duḥsahaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.30"><label>30</label>  +                    <l xml:id="SS.5.1.30ab"/>
-                         cakorasyākṣivair āgyaṃ jāyate kṣipram eva tu|| </l>+
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.31"><label>31</label> dṛṣṭvā'nnaṃ viṣasaṃsṛṣṭaṃ mriyante +                    <l xml:id="SS.5.1.30cd"> 
-                        jīvajīvakāḥ|+                        <label>1938 ed. 1.30cd</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         kokilaḥ svaravaikṛtyaṃ krauñcastu madamṛcchati|| </l>+                         cakorasyākṣivairāgyaṃ jāyate kṣipram eva tu |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.32"><label>32</label> hṛṣyenmayūra udvignaḥ krośataḥ +                    <l xml:id="SS.5.1.31"> 
-                        śukasārike|+                        <label>1938 ed. 5.1.31</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         haṃsaḥ kveḍati cātyarthaṃ bhṅgarājastu kūjati|| </l>+                         dṛṭvānnaṃ viṣasaṃsṣṭaṃ mriyate jīvajīvakaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kokilaḥ svaravaikṛtyaṃ kroñcas tu madam arcchati |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.33"><label>33</label> pṛṣato visṛjaty aśruṃ vihāṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.32"> 
-                        muñcati markaṭaḥ| +                        <label>1938 ed. 5.1.32</label> 
-                        </l>+                        <caesura/> 
 +                         hṛṣyen mayūras tūdvigne krośete śukasārike | 
 +                        <caesura/> 
 +                         haṃsaḥ <app> 
 +                            <lem>kṣvelati</lem> 
 +                            <rdg wit="#Bikaner_RORI_5157">kṣveḍati</rdg> 
 +                        </app> cātyarthaṃ kūjate bhṛṅgarājakaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.33ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.1.33</label
 +                        <caesura/> 
 +                        <app> 
 +                            <lem>vṛṣabho</lem> 
 +                            <rdg wit="#Bikaner_RORI_5157">pṛṣato</rdg> 
 +                        </app> visṛjaty asraṃ muñcate viṭ ca markaṭaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.33cd"/
 + 
 +                    <xml:id="SS.5.1.34ab"/>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.34"><label>34</label> 
-                         upakṣiptasya cānnasya bāṣpeṇordhvaṃ prasarpatā|| </l> 
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.35"><label>35</label> hṛtpīḍā bhrāntanetratvaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.34cd"> 
-                        śiroduḥkhaṃ ca jāyate|+                        <label>1938 ed. 5.1.34cd</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         tatra nasyāñjane kuṭhaṃ lāmajjaṃ naladaṃ madhu|| </l>+                         upakṣiptasya cānnasya bāṣpeṇordhvam udīyatā |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.36"><label>36</label>  +                    <l xml:id="SS.5.1.35"> 
-                         hṛdi candanalepastu tathā sukhamavāpnuyāt|| </l>+                        <label>1938 ed. 5.1.35</label
 +                        <caesura/
 +                         hṛtpīḍā bhrāntanetratvaṃ śiroduḥkhañ ca jāyate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra nasyāñjane kuṣṭhaṃ lāmajjaṃ naladaṃ madhuḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.37"><label>37</label> pāṇiprāptaṃ pāṇidāhaṃ nakhaśātaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.36ab"/> 
-                        karoti ca|+ 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.36cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.1.36cd</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         atra pralepaḥ śyāmendragopāsomotpalāni ca|| </l>+                         hṛdi candanalepaś ca tathā sukham avāpnuyā|</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.38"><label>38</label> sa cet pramādānmohādvā +                    <l xml:id="SS.5.1.37"> 
-                        tadannamupasevate|+                        <label>1938 ed. 5.1.37</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         aṣṭhīlāvattato jihvā bhavatyarasavedinī|| </l>+                         pāṇiprāptaṃ pāṇidāhaṃ nakhaśātaṅ karoti ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra pralepaḥ śyāmendra<pc> </pc>gopa<pc> </pc>somotpalāni ca 
 +                        |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.39"><label>39</label> tudyate dahyate cāpi śleṣmā cāsyāt +                    <l xml:id="SS.5.1.38"> 
-                        prasicyate|+                        <label>1938 ed. 5.1.38</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         tatra bāṣperitaṃ karma yacca syāddāntakāṣṭhikam|| </l>+                         sa cet pramādān mohād vā tad bhuṃkte bhojanaṃ yadi | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tato 'syāṣṭhīlavaj jihvā jāyate 'rasavedanī |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.40"><label>40</label> mūrcchāṃ chardimatīsāramādhmānaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.39"> 
-                        dāhavepathū|+                        <label>1938 ed. 5.1.39</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         indriyāāṃ ca vaikṛtyaṃ kuryādāmāśayaṃ gatam|| </l>+                         tudyate dahyate cāpi śleṣmā cāsya prasicyate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra bāṣperitaṃ karma yac ca syād dantakāṣṭhikam |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.41"><label>41</label> tatrāśu +                    <l xml:id="SS.5.1.40"> 
-                        madanālābubimbīkośātakīphalaiḥ|+                        <label>1938 ed. 5.1.40</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         chardanaṃ dadhyudaśvidbhyāmathavā taḍulāmbunā|| </l>+                         mūrchāṃ chardiṃ romaharṣam ādhmānaṃ dāham eva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         indriyāṇāñ ca vaikṛtyaṃ kuryād āmāśayaṃ gatam |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.42"><label>42</label> dāhaṃ mūrcchāmatīsāraṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.41"> 
-                        tṛṣṇāmindriyavaikṛtam|+                        <label>1938 ed. 5.1.41</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatrāśu madanālābubimbīkośātakīphalaiḥ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         āṭopaṃ pāṇḍutāṃ kārśyaṃ kuryāt pakvāśayaṃ gatam|| </l>+                         chardanaṃ dadhyudaśvidbhyām athavā taṇḍulāmbunā |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.43"><label>43</label> virecanaṃ sasarpiṣkaṃ tatroktaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.42"> 
-                        nīlinīphalam|+                        <label>1938 ed. 5.1.42</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         dadhnā īviṣāriś ca peyo vā madhusayutaḥ|| </l>+                         dāhaṃ mūrcchām atīsāraṃ tṛām indriyavaikṛtam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         āṭopaṃ pāṇḍutāṃ kārśyaṃ kuryāt pakvāśayaṃ gataṃ</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.44"><label>44</label> dravadravyeṣu sarveṣu +                    <l xml:id="SS.5.1.43"> 
-                        kṣīramadyodakādiu|+                        <label>1938 ed. 5.1.43</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra nīlīphalaṃ śreṣṭhaṃ sasarpikaṃ virecanam |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         bhavanti vividhā rājyaḥ phenabudbudajanma ca|| </l>+                         dadhnā dūṣīviṣāriś ca peyo madhusamāyutaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.45"><label>45</label> chāyāścātra na dṛśyante dṛśyante +                    <l xml:id="SS.5.1.44"> 
-                        yadi vā punaḥ|+                        <label>1938 ed. 5.1.44</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         bhavanti yamalāśchidrāstanvyo vā vikṛtāstathā|| </l>+                         dravadravyeṣu sarveṣu kṣīramadyodakādiṣu | 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhavanti vividhā rājyaḥ phenabudbudajanma ca |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.46"><label>46</label> śākasūpānnamāṃsāni klinnāni +                    <l xml:id="SS.5.1.45"> 
-                        virasāni ca|+                        <label>1938 ed. 5.1.45</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         sadyaḥ paryuṣitānīva vigandhāni bhavanti ca|| </l>+                         chāyāś cātra na dṛśyante dṛśyante yadi vā punaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhavanti vikṛtāś chidrās tanvyo vā vikṛtās tathā |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.47"><label>47</label> gandhavarṇarasair hīnāḥ sarve +                    <l xml:id="SS.5.1.46"> 
-                        bhakṣyāḥ phalāni ca|+                        <label>1938 ed. 1.46</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         pakvānyāśu viśīryante kamāmāni yānti ca|| </l>+                         śākasūnna<pc> </pc>māṃsāni klinnāni virasāni ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sadyaḥ paryuṣitānīva vigandhīni bhavanti ca |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.48"><label>48</label> viśīryate kūrcakastu +                    <l xml:id="SS.5.1.47"> 
-                        dantakāṣṭhagate viṣe|+                        <label>1938 ed. 5.1.47</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         jihvādantauṭhamāṃsānāṃ śvayathuścopajāyate|| </l>+                         gandhavarṇṇarasair hīnāḥ sarve bhakyāḥ phalāni ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         pakvāny āśu prakuthyante pākam āmāni yānti ca |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.49"><label>49</label> athāsya +                    <l xml:id="SS.5.1.48"> 
-                        dhātakīpuṣpapathyājambūphalāsthibhiḥ|+                        <label>1938 ed. 5.1.48</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         sakṣaudraiḥ pracchite śophe kartavyaṃ pratisāraṇam|| </l>+                         viśīryante kūrcakas tu dantakāṣṭhagate viṣe | 
 +                        <caesura/> 
 +                         jihvādantauṣṭhamāṃseṣu śvayathuś copajāyate |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.50"><label>50</label> athāvā'ṅkoṭhamūlāni tvacaḥ +                    <l xml:id="SS.5.1.49"> 
-                        saptacchadasya vā|+                        <label>1938 ed. 5.1.49</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         athāsya dhātakīpuṣpa<pc> </pc>jambvāmrāsthi<pc> </pc>harītakaiḥ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         śirīṣamāṣakā vā'pi sakṣaudrāḥ pratisāraṇam|| </l>+                         sakṣaudraiḥ pracchite śophe kartavyaṃ pratisāraṇam |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.51"><label>51</label> jihvānirlekhavalau +                    <l xml:id="SS.5.1.50"> 
-                        dantakāṣṭhavadādiśet|+                        <label>1938 ed. 5.1.50</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         picchilo bahulo'bhyago vivarṇo vā viṣānvitaḥ|| </l>+                         athavākollamūlāni tvacaḥ saptachadasya vā 
 +                        <caesura/> 
 +                         śirīamāṣakā vāpi kartavyaṃ pratisāraṇam |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.52"><label>52</label> sphoṭajanmarujāsrāvatvakpākaḥ +                    <l xml:id="SS.5.1.51"> 
-                        svedanaṃ jvaraḥ|+                        <label>1938 ed. 5.1.51</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         daraṇaṃ cāpi māṃsānāmabhyage viṣasaṃyute|| </l>+                         jihvānirlekhakavalau dantakāṣṭhavad ādiśet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         picchalo bahalo 'bhyago vivarṇaś ca viṣānvitaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.53"><label>53</label> tatra śītāmbusiktasya +                    <l xml:id="SS.5.1.52"> 
-                        kartavyamanulepanam|+                        <label>1938 ed. 5.1.52</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sphoṭā<pc> </pc>janmarujāsrāvas tvakpākaḥ sveda eva ca |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         candanaṃ tagaraṃ kuṣṭhamuśīraṃ veupatrikā|| </l>+                         raṇañ cāpi māṃsānām abhyaṅge viṣadūṣite |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.54"><label>54</label> somavallyamṛtā śvetā padmaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.53"> 
-                        kālīyakaṃ tvacam|+                        <label>1938 ed. 5.1.53</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         kapittharasamūtrābhyāṃ pānametacca yujyate|| </l>+                         tatra śītāmbusiktasya kartavyam anulepanam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         candanan tagaraṃ kuṣṭham uśīraṃ veṇupatrikā |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.55"><label>55</label> utsādane parīṣeke kaṣāye +                    <l xml:id="SS.5.1.54"> 
-                        cānulepane|+                        <label>1938 ed. 5.1.54</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         somavalyamṛtā śvetā padmaṃ kālīyakan tathā |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         śayyāvastratanutreṣu jñeyamabhyaṅgalakṣaṇaiḥ|| </l>+                         kapittharasapatrābhyāṃ pānam etac ca pūjyate |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.56"><label>56</label> keśaśātaḥ śiroduḥkhaṃ khebhyaś ca +                    <l xml:id="SS.5.1.55"> 
-                        rudhirāgamaḥ|+                        <label>1938 ed. 5.1.55</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         granthijanmottamāṅgeu viajuṣṭe'valekhane|| </l>+                         utsādane parīeke kaāye sānulepane | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śayyāvastratanutreṣu vidyād abhyaṅgavad bhiṣak |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.57"><label>57</label> pralepo bahuśastatra bhavitāḥ +                    <l xml:id="SS.5.1.56"> 
-                        kṛṣṇamṛttikāḥ|+                        <label>1938 ed. 5.1.56</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         ṛṣyapittaghṛtaśyāmāpālindītaṇḍulīyakaiḥ|| </l>+                         keśaśātaḥ śiroduḥkhaṃ khebhyaś ca rudhirāgamaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         granthijanmottamāṅge ca viṣajuṣṭe 'valekhane |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.58"><label>58</label> gomayasvaraso vā'pi hito vā +                    <l xml:id="SS.5.1.57"> 
-                        mālatīrasaḥ|+                        <label>1938 ed. 5.1.57</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         raso mūikaparṇyā vā dhūmo vā'gārasaṃbhava|| </l>+                         tatra pralepo bahuśo bhāvitā kṛṣṇamṛttikā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ṛkṣapittaghṛta<pc> </pc>śmāpālindī<pc> </pc>taṇḍulīyakaiḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.59"><label>59</label> śiro'bhyaṅgaḥ śirastrāṇaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.58"> 
-                        snānamuṣṇīṣameva ca|+                        <label>1938 ed. 5.1.58</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         srajaś ca viṣasaṃsṛṣṭāḥ sādhayed avalekhanāt|| </l>+                         gomayasvaraso vāpi hito vā mālatīrasaḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         raso mūṣikakarṇyā vā dhūmo vāgārasaṃjñitaḥ ||</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.60"><label>60</label> mukhālepe mukhaṃ śyāvaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.59"> 
-                        yuktamabhyaṅgalakṣaṇaiḥ|+                        <label>1938 ed. 5.1.59</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         padminīkaṇṭakaprakhyaiḥ kaṇṭakaiścopacīyate|| </l>+                         śiro 'bhyaṅgaḥ śirastrāṇaṃ snānam uṣṇīṣam eva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         srajaś ca viṣasaṃsṛṣṭāḥ sādhayed avalekhavat |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.61"><label>61</label> tatra kṣaudraghṛtaṃ pānaṃ pralepaś +                    <l xml:id="SS.5.1.60"> 
-                        candanaṃ ghṛtam|+                        <label>1938 ed. 5.1.60</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         payasyā madhukaṃ phañjī bandhujīvaḥ punarnavā|| </l>+                         mukhālepe mukhaśyāvaṃ yuktam abhyaṅgalakṣaṇaiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         padminīkaṇṭaka<pc> </pc>prakhyaiḥ kaṇṭakaiś copacīyate |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.62"><label>62</label> asvāsthyaṃ kuñjarādīnāṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.61"> 
-                        lālāsrāvo'kṣiraktatā|+                        <label>1938 ed. 5.1.61</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         sphikpāyumeḍhramukeṣu yātuś ca sphoṭasabhavaḥ|| </l>+                         tatra kaudraghṛtaṃ pānam ālepaś candanaṃ ghṛtam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         payasyā madhukā phañjī bandhujīvaḥ punarṇṇavā ||</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.63"><label>63</label> tatrābhyaṅgavadeveṣṭā yātṛvāhanayoḥ +                    <l xml:id="SS.5.1.62"> 
-                        kriyā|+                        <label>1938 ed. 5.1.62</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         asvāsthyaṃ kuñjarādīnāṃ lālāsravaṇam eva ca |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         śoṇitāgamanaṃ khebhyaḥ śirorukkaphasṃsravaḥ|| </l>+                         yātuś ca sphoṭanāsrāvau muṣka<pc> </pc>meḍhra<pc> </pc>gudeṣv 
 +                        atha |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.64"><label>64</label> nasyadhūmagate liṅgamindiryāṇāṃ ca +                    <l xml:id="SS.5.1.63"> 
-                        vaikṛtam|+                        <label>1938 ed. 5.1.63</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         tatra dugdhair gavādīnāṃ sarpiḥ sātiviṣaiḥ śṛtam|| </l>+                         tatrābhyaṅgavad ācaṣṭe yātrivāhanayoḥ kriyām | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śoṇitāgamanaṃ khebhyaḥ śiroruk kaphasaṃsravaḥ | </l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.65"><label>65</label> pāne nasye ca saśvetaṃ hitaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.64"> 
-                        samadayantikam|+                        <label>1938 ed. 5.1.64</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         gandhahānirvivaratvaṃ puṣpāāṃ mlānatā bhavet|| </l>+                         nasyadhūmagate liṅgam indriyāṇāñ ca vaikṛtam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra sarpir gavādīnāṃ dugdhaiḥ sātiviṣaiḥ śṛtam |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.66"><label>66</label> jighrataś ca śiroduḥkhaṃ vāripūrṇe +                    <l xml:id="SS.5.1.65"> 
-                        ca locane|+                        <label>1938 ed. 5.1.65</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         tatra bāṣperitaṃ karma mukhālepe ca yat smṛtam|| </l>+                         nasyaṃ pānañ ca vihitaṃ śītaṃ samadayantikam |
 +                        <caesura/> 
 +                        <!--                        got to here--> gandhahānir 
 +                        vivarṇṇatvaṃ puṣpāṇāṃ mlānatā tathā |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.67"><label>67</label> karṇatailagate śrotravaiguṇyaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.66"> 
-                        śophavedane|+                        <label>1938 ed. 5.1.66</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         karṇasrāvaś ca tatrāśu kartavyaṃ pratipūraam|| </l>+                         jighrataś ca śiroduḥkhaṃ vāripūrṇe ca locane | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatreṣṭaṃ bāṣpikaṃ karma mukhālepe ca yat smṛtam ||</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.68"><label>68</label> svaraso bahuputrāyāḥ saghṛtaḥ +                    <l xml:id="SS.5.1.67"> 
-                        kṣaudrasaṃyutaḥ|+                        <label>1938 ed. 5.1.67</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         somavalkarasaścāpi suśīto hita iṣyate|| </l>+                         karṇṇatailagate śrotre vaikṛtyaṃ śophavedanā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         karṇṇāsrāvaś ca tatrāśu kartavyaṃ pratipūraṇam |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.69"><label>69</label> aśrūpadeho dāhaś ca vedanā +                    <l xml:id="SS.5.1.68"> 
-                        dṛṣṭivibhramaḥ|+                        <label>1938 ed. 5.1.68</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         añjane viṣasaṃsṛṣṭe bhavedāndhyamathāpi ca|| </l>+                         svaraso bahuputrāyāḥ saghtaṃ kaudrasaṃyutam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         somavalkarasaś cāpi suśīto hitam iṣyate |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.70"><label>70</label> tatra sadyo ghṛtaṃ peyaṃ tarpaṇaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.69"> 
-                        ca samāgadham|+                        <label>1938 ed. 5.1.69</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         añjanaṃ meṣaśṛṅgasya niryāso varuṇasya ca|| </l>+                         asropadehau dāhaś ca vedanā dṛṣṭivibhramaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         añjane viṣasaṃsṛṣṭe bhaved āndhyam athāpi vā |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.71"><label>71</label>  +                    <l xml:id="SS.5.1.70"> 
-                         kapitthameṣaśṛṅgyoś ca puṣpaṃ bhallātakasya vā|| </l>+                        <label>1938 ed. 5.1.70</label
 +                        <caesura/
 +                         tatra sadyo ghṛtaṃ peyaṃ tarpaṇe ca samāgadham | 
 +                        <caesura/> 
 +                         añjanaṃ meṣaśṛṅgasya niryāso varuṇasya ca |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.72"><label>72</label>  +                    <l xml:id="SS.5.1.71ab"/>
-                         śophaḥ srāvastathā svāpaḥ pādayoḥ sphoṭajanma ca|| </l>+
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.73"><label>73</label> bhavanti viṣajuṣṭābhyāṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.71cd"> 
-                        pādukābhyāmasaṃśayam|+                        <label>1938 ed. 5.1.71</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         upānatpādapīṭhāni pādukāvat prasādhayet|| </l>+                         kapittha<pc> </pc>meṣaśṛṅgābhyām puṣpam bhallātakasya ca</l
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.72ab"/>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.74"><label>74</label> bhūṣaṇāni hatārcīṃṣi na vibhānti +                    <l xml:id="SS.5.1.72cd"> 
-                        yathā purā|+                        <label>1938 ed. 5.1.72</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         svāni sthānāni hanyuś ca dāhapākāvadāraṇai|| </l>+                         śophaḥ svāpas tathā srāvaḥ pādayoḥ sphoṭajanma ca |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.75"><label>75</label> +                    <l xml:id="SS.5.1.73"> 
-                        pādukābhūṣaṇeṣūktamabhyaṅgavidhimācaret|+                        <label>1938 ed. 5.1.73</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         viṣopasargo bāṣpādirbhūṣaṇānto ya īritaḥ|| </l>+                         bhavanti viṣaduṭābhyāṃ dukābhyām asaṃśayam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         upānatpādapīṭhāni pādukābhyāṃ prasādhayet |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.76"><label>76</label> samīkyopadravāṃstasya vidadhīta +                    <l xml:id="SS.5.1.74"> 
-                        cikitsitam|+                        <label>1938 ed. 5.1.74</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhūaṇāni hatārcīṃṣi na vibhānti yathā purā |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         mahāsugandhimagadaṃ yaṃ pravakṣyāmi taṃ bhiṣak|| </l>+                         svāni sthānāni hanyuś ca dāhapākāvadāraṇaiḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.77"><label>77</label> pānālepananasyeṣu vidadhītāñjaneṣu +                    <l xml:id="SS.5.1.75"> 
-                        ca|+                        <label>1938 ed. 5.1.75</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         virecanāni tīkṣṇāni kuryāt pracchardanāni ca|| </l>+                         pādukābhūaeṣūktam abhyaṅgavidhim ācaret | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣopasargo bāṣpādir bhūṣaṇānto ya īritaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.78"><label>78</label> sirāś ca vyadhayet kṣipraṃ prāptaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.76"> 
-                        visrāvaṇaṃ yadi|+                        <label>1938 ed. 5.1.76</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         mūsikā'jaruhā vā'pi haste baddhā tu bhūpateḥ|| </l>+                         upadravāṃs tatra vīkṣya vidadhīta cikitsitam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         mahāsugandham agadaṃ yaṃ pravakṣyāmi tam bhiṣak |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.79"><label>79</label> karoti nirviṣaṃ sarvamannaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.77"> 
-                        viṣasamāyutam|+                        <label>1938 ed. 5.1.77</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         hṛdayāvaraaṃ nityaṃ kuryācca mitramadhyagaḥ|| </l>+                         pānālepananasyeṣu vidadhītāñjaneṣu ca || 
 +                        <caesura/> 
 +                         virecanāni tīkṣāni kuryāt pracchardanāni ca |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.80"><label>80</label> pibedghṛtamajeyākhyamamṛtākhyaṃ ca +                    <l xml:id="SS.5.1.78"> 
-                        buddhimān|+                        <label>1938 ed. 5.1.78</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         sarpirdadhi payaḥ kṣaudraṃ pibedvā śītalaṃ jalam|| </l>+                         śirāś ca vyadhayet prāptāḥ prāptaṃ visrāvaṇaṃ yadi | 
 +                        <caesura/> 
 +                         mūṣikājaruhā vāpi haste baddhā tu bhūpateḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.81"><label>81</label> mayūrānnakulān godhāḥ pṛṣatān +                    <l xml:id="SS.5.1.79"> 
-                        hariṇānapi|+                        <label>1938 ed. 5.1.79</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         karoti nirviṣaṃ sarvam annaṃ viṣasamāyutam |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         satataṃ bhakṣayeccāpi rasāṃsteṣāṃ pibedapi|| </l>+                         hṛdayāvaraṇaṃ nityaṃ kuryāc cāmitramadhyagaḥ<anchor 
 +                            n="SS.5.1.79-n1"/> |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.82"><label>82</label> godhānakulamāṃseṣu hariṇasya ca +                    <ab corresp="#SS.5.1.79" type="apparatus"> 
-                        buddhimān|+                        <list type="testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.79-n1"> The reading of the parallel 
 +                                verse in the <emph>Aṣṭāṅgasaṅgraha</emph> (1.8.89) 
 +                                supports the reading <foreign>amitra</foreign>. </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.80"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.1.80</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pibed ghṛtam ajeyākhyam amṛtaṃ cāpy abhuktavān |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         dadyāt supiṭāṃ pālindīṃ madhukaṃ śarkarāṃ tathā|| </l>+                         sarpiḥ kaudraṃ dadhi payaḥ pibed vā śītalañ jalam |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.83"><label>83</label> śarkarātiviṣe deye māyūre +                    <l xml:id="SS.5.1.81"> 
-                        samahauṣadhe|+                        <label>1938 ed. 5.1.81</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         pārate cāpi deyāḥ syuḥ pippalyaḥ samahauadhāḥ|| </l>+                         godhāmayūranakulān pṛṣatān hariṇān api | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viaghnānāñ ca satataṃ rasāṃs teṣāṃ pibed api |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.84"><label>84</label> sakṣaudraḥ saghṛtaś caiva śimbīyūṣo +                    <l xml:id="SS.5.1.82"> 
-                        hitaḥ sadā|+                        <label>1938 ed. 5.1.82</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         viṣaghnāni ca seveta bhakṣyabhojyāni buddhimān|| </l>+                         godhānakulamāṃseṣu hariṇasya ca buddhimān | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dadyāt supiṣṭāṃ pālindīṃ madhukaṃ śarkaran tathā |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.85"><label>85</label> +                    <l xml:id="SS.5.1.83"> 
-                        pippalīmadhukakṣaudraśarkarekṣurasāmbubhiḥ|+                        <label>1938 ed. 5.1.83</label>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         chardayed guptahṛdayo bhakṣitaṃ yadi vai viṣam||</l> +                         śarkarātiviṣe deye māyūre samahauṣadhe | 
-          +                        <caesura/> 
-     </div> +                         pārṣate cāpi deyāḥ syuḥ pippalyaḥ samahauṣadhāḥ |</l> 
- </div>+ 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.84"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.1.84</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sakṣaudraḥ saghṛtaḥ śītaḥ nimbayūṣa hitas tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣaghnāni ca seveta bhakṣyabhojyāni buddhimān |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.85"> 
 +                        <label>1938 ed. 1.85</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pippalīmadhukakṣaudraśarkarekṣurasāmbubhiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         chardayed guptahṛdayo yadi pītaṃ bhaved viṣam </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.colophon">iti || || kalpeṣu prathamo 'dhyāyaḥ ||</l> 
 +                </div> 
 + 
 +                <div n="2" subtype="adhyāya"> 
 + 
 + 
 +                    <head>[Adhyāya 2]</head> 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         athātaḥ sthāvara<pc> </pc>viṣavijñānīyaṃ vyākhyāsyāmaḥ ||</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.2"/> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.3"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.3</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sthāvaraṃ jaṅgamaṃ caiva dvividhaṃ viṣam ucyate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         daśādhiṣṭhānam ādyan tu dvitīyaṃ ṣoḍaśāśrayam ||</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.4"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.4</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         mūlaṃ patraṃ phalaṃ puṣpaṃ tvak kṣīraṃ sāram eva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         niryāso dhātavaś caiva kandañ ca daśamaṃ smṛtam ||</l> 
 + 
 + 
 +                    <l style="prose" xml:id="SS.5.2.5a"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.5a</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra klītakāśvamāraka<pc> </pc>guñjā<pc 
 +                            > </pc>subhaṅgurā<pc> </pc>karaṭā<pc 
 +                            > </pc>vidyucchikhānanta<pc> </pc>vijayā cety aṣṭau mūlaviṣāṇi 
 +                        ||</l> 
 + 
 +                    <l style="prose" xml:id="SS.5.2.5b"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.5b</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣapatrikā<pc> </pc>lambaradā<pc> </pc>karambha<pc> </pc>mahākarambhādīni 
 +                        patraviṣāṇi ||</l> 
 + 
 +                    <l style="prose" xml:id="SS.5.2.5c"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.5c</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kumudavati<pc> </pc>reṇuka<pc> </pc>kuruvaka<pc> </pc>veṇuka<pc> </pc>karambha<pc> </pc>mahākarambha<pc> </pc>nandanā<pc> </pc>kākādīni 
 +                            guñjāruṣkara<pc> </pc>viṣavedikādīnāṃ phalāni ||</l> 
 + 
 +                    <l style="prose" xml:id="SS.5.2.5d"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.5d</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ullika<pc> </pc>reṇu<pc> </pc>karambha<pc> </pc>mahākarambhādīnāṃ 
 +                        puṣpāṇi |</l> 
 + 
 +                    <l style="prose" xml:id="SS.5.2.5e"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.5e</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vallija<pc> </pc>karaghāṭaka<pc> </pc>karambha<pc> </pc>nārācakādīnāṃ 
 +                        tvaksāraniryāsāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l style="prose" xml:id="SS.5.2.5f"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.5f</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kumudavati<pc> </pc>dantī<pc> </pc>snuhā<pc> </pc>jālinī<pc> </pc>prabhṛtīnāṃ 
 +                        kṣīrāṇi |</l> 
 + 
 +                    <l style="prose" xml:id="SS.5.2.5g"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.5g</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         haritāla<pc> </pc>phenāśma<pc> </pc>bhasma<pc> </pc>rakta<pc> </pc>prabhṛtīni 
 +                        dhātuviṣāṇi |</l> 
 + 
 +                    <l style="prose" xml:id="SS.5.2.5h"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.5h</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kālakūṭā<pc> </pc>vatsanābha<pc> </pc>sarṣapa<pc> </pc>kapālaka<pc> </pc>kardamaka<pc> </pc>vairāṭaka<pc> </pc>mustakā<pc> </pc>mahāviṣa<pc> </pc>puṇḍarīka<pc> </pc>mūlaka<pc> </pc>hālāhala<pc> </pc>śṛṅgī<pc> </pc>markaṭādīnāṃ 
 +                        kandāḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.6"/> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.7"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.7</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         udveṣṭanam mūlaviṣaiḥ pralāpo moha eva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         jṛmbhaṇodveṣṭanaśvāsā jñeyāḥ patraviṣair nṛṇāṃ <anchor 
 +                            n="SS.5.2.7-n1"/>||</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.7" type="apparatus"> 
 +                        <list type="testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.7-n1"> Cf. <emph>Mādhavanidāna</emph> 
 +                                (69.8cd–9ab) <foreign>udveṣṭanaṃ mūlaviṣaiḥ pralāpo moha 
 +                                    eva ca </foreign>| <foreign>jṛmbhaṇaṃ vepanaṃ śvāso 
 +                                    mohaḥ patraviṣeṇa tu </foreign> || </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.8"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.8</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         muṣkaśophaḥ phalaviṣaiḥ dāhodveṣṭanam eva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhavet puṣpaviṣaiś chardir ādhmānaṃ svāpam eva ca <anchor 
 +                            n="SS.5.2.8-n1"/> ||</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.8" type="apparatus"> 
 +                        <list type="testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.8-n1"> Cf. <emph>Mādhavanidāna</emph> 
 +                                (69.9cd–10ab) <foreign>muṣkaśo 'thaḥ phalaviṣair dāho 
 +                                    'nnadveṣa eva ca </foreign>| <foreign>bhavet 
 +                                    puṣpaviṣaiś chardir ādhmānaṃ śvāsa eva ca </foreign> 
 +                                || </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.9"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.9</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tvaksāraniryāsaviṣair upayuktair bhavanti ha | 
 +                        <caesura/> 
 +                         āsya<pc> </pc>daurgandhya<pc> </pc>pāruṣya<pc> </pc>śirorukkapha<pc> </pc>saṃsravāḥ 
 +                            <anchor n="SS.5.2.9-n1"/> ||</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.9" type="apparatus"> 
 +                        <list type="testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.9-n1"> Cf. <emph>Mādhavanidāna</emph> 
 +                                (69.10cd–11ab) <foreign>tvaksāraniryāsaviṣair upayuktair 
 +                                    bhavanti hi </foreign>
 +                                    <foreign>āsyadaurgandhyapāruṣyaśirorukkaphasaṃsravāḥ 
 +                                </foreign> || </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.10"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.10</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         phenāgamaḥ kṣīraviṣair viḍbhedo gurujihvatā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         hṛtpīḍanan dhātuviṣair mūrcchā dāhaś ca tāluni <anchor 
 +                            n="SS.5.2.10-n1"/> ||</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.10" type="apparatus"> 
 +                        <list type="testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.10-n1"> Cf. 
 +                                    <title>Mādhavanidāna</title> (69.11cd–12ab) <foreign> 
 +                                    phenāgamaḥ kṣīraviṣair viḍbhedo gurugātratā 
 +                                </foreign>| <foreign>hṛtpīḍanaṃ dhātuviṣair mūrcchā dāhaś 
 +                                    ca tāluni </foreign> || </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.11"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.11</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         prāyeṇa kālaghātīni viṣāṇy etāni nirdiśet <anchor 
 +                            n="SS.5.2.11-n1"/> || 
 +                        <caesura/> 
 +                         kandajāni tu tīkṣṇāni teṣām vakṣyāmi vistaram |</l> 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.11" type="apparatus"> 
 +                        <list type="testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.11-n1"> Cf. <emph>Mādhavanidāna</emph> 
 +                                (gurujihv) <foreign> prāyeṇa kālaghātīni viṣāṇy etāni 
 +                                    nirdiśet </foreign> | </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.12"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.12</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sparśājñānaṃ kālakūṭe vepathuś ca sudāruṇaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         grīvāstambho vatsanābhe pītaviṇmūtratā tathā |</l> 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.13"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.13</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sārṣape vāyuvaiguṇyam ānāho granthijanma ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         grīvādaurbalyavāksaṅgau pālakena bhavanti ha |</l> 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.14"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.14</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         prasekaḥ kardamākhyena viḍbhedo 'kṣṇoś ca pītatā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vairāṭakenāṅgaduḥkhaṃ śirorogaś ca jāyate |</l> 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.15"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.15</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         gātrastambho vepathuś ca mustakena prakīrtitau | 
 +                        <caesura/> 
 +                         mahāviṣeṇāṅgasādadāhodaravivṛddhayaḥ |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.16"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.16</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         puṇḍarīkeṇa raktatvam akṣṇor vṛddhis tathodare | 
 +                        <caesura/> 
 +                         mūlakenāṅgavaivarṇyaṃ gātrastambhaś ca jāyate |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.17"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.17</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhyāmaś cireṇocchvasiti naro hālāhalena tu | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śṛṅgīviṣeṇa hṛdaye granthiśūlodbhavo bhṛśam |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.18ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.18</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         markaṭenotplavaty ūrdhvaṃ hasaty api daśaty api |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.18cd"> kandajāny ugravīryāṇi yāny uktāni trayodaśa | 
 +                        <caesura/> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.19</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         jñeyāny uktāni kuśalair yuktāni daśabhir guṇaiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.19cd"> rūkṣam uṣṇañ ca tīkṣṇañ ca sūkṣmam āśu 
 +                        vyavāyi ca |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.20"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.20</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vikāsi viśadañ caiva laghv apāki ca te daśa | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tad raukṣyāt kopayed vātam auṣṇyāt pittaṃ saśoṇitam ||</l> 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.20" type="apparatus"> 
 +                        <list type="testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.20-n1">Cf. 
 +                                    <foreign>Carakasaṃhitā</foreign> 6.23.24: 
 +                                    <foreign>laghu rūkṣam āśu viśadaṃ vyavāyi tīkṣṇaṃ 
 +                                    vikāsi sūkṣmaṃ ca</foreign> | <foreign> uṣṇam 
 +                                    anirdeśyarasaṃ daśaguṇam uktaṃ viṣaṃ 
 +                                    tajjñaiḥ</foreign> || <foreign>Carakasaṃhitā</foreign> 
 +                                6.23.25: <foreign>raukṣyād vātam aśaityāt pittaṃ</foreign> 
 +                                [...] | </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.21"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.21</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         taikṣṇyān matim mohayati marmabandhāñ chinatti ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         saukṣmyāc charīrāvayavān praviśed vikaroti ca |</l> 
 + 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.21" type="apparatus"> 
 +                        <list type="testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.21-n1">Cf. 
 +                                    <foreign>Carakasaṃhitā</foreign> 6.23.26: 
 +                                    <foreign>tīkṣṇatvān marmaghnaṃ</foreign> [...]| 
 +                                    <foreign>Carakasaṃhitā</foreign> 6.23.25: [...] 
 +                                    <foreign>saukṣmyād asṛk prakopayati</foreign> || 
 +                            </item> 
 +                        </list> 
 +                        <list type="notes"> 
 +                            <item>The scribe of MS H first copied the same text as MS K, 
 +                                but corrected it to read with the vulgate. He must have 
 +                                known another manuscript with the correct reading. The old 
 +                                reading of K appears to be a plain textual error.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.22"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.22</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         āśutvād āśu tad dhanti vyavāyāt prakṛtiṃ bhajet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vikāsitvād anuviśed doṣān dhātūn malān api |</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.22" type="apparatus"> 
 +                        <list type="testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.22-n1">Cf. 
 +                                    <foreign>Carakasaṃhitā</foreign> 6.23.26: 
 +                                    <foreign>śīghraṃ vyavāyibhāvād āśu vyāpnoti kevalaṃ 
 +                                    deham</foreign> | [...] <foreign>prāṇaghnaṃ tad 
 +                                    vikāsitvāt</foreign> || </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.23"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.23</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vaiśadyāc cāsaktagatir duścikitsañ ca lāghavāt | 
 +                        <caesura/> 
 +                         durnirharam apākitvāt tasmāt kleśayate ciram ||</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.23" type="apparatus"> 
 +                        <list type="testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.23-n1">Cf. 
 +                                    <foreign>Carakasaṃhitā</foreign> 6.23.27 
 +                                    <foreign>durupakramaṃ laghutvād vaiśadyāt syād 
 +                                    asaktagatidoṣam </foreign>| Ḍalhaṇa noticed the 
 +                                reading in witness K: <foreign>asaktagativaiśadyāt iti 
 +                                    kecit paṭhanti</foreign> (Ācārya 1938: 565a).</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.24"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.24</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sthāvaraṃ jaṅgamam vāpi kṛtrimam vāpi yad viṣam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sadyo mārayate martyaṃ jñeyan daśaguṇan tu tat |</l> 
 + 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.25ab"/> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.25cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.25cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         jīrṇam viṣaghnauṣadhibhir hatam vā 
 +                        <caesura/> 
 +                         dāvāgnivātātapaśoṣitam vā |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.26"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.26</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         svabhāvato vā guṇaviprahīṇaṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣaṃ hi dūṣīviṣatām upaiti | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vīryālpabhāvād avibhāvanīyaṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         kaphāvṛtatvāt sucirānubandhi |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.27"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.27</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tenārdito bhinna<pc> </pc>purīṣa<pc> </pc>varṇo 
 +                        <caesura/> 
 +                         vidagdha<pc> </pc>vairasya<pc> </pc>yutaḥ pipāsī | 
 +                        <caesura/> 
 +                         mūrcchāṃ bhramaṃ gadgadavākyamartyo 
 +                        <caesura/> 
 +                         viceṣṭamāno ratim āpnuyāc ca |</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.27" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.27-n1">Ḍalhaṇa noticed the Nepalese 
 +                                readings of <foreign>bhramaṃ</foreign> for the vulgate'
 +                                    <foreign>vaman</foreign> (Ācārya 1938: 565b).</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.28"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.28</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         āmāśayasthe kapha<pc> </pc>vātarogī 
 +                        <caesura/> 
 +                         pakvāśayasthe 'nilapittarogī | 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhavet samudhvastaśiroruhāṅgo<anchor n="SS.5.2.28-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vilūnapakṣas tu yathā vihaṅgaḥ |</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.28" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.28-n1">The expected gemination in 
 +                                    <foreign>-uddhvasta-</foreign> is not found in MS K, 
 +                                but this is a valid grammatical optional form.</item> 
 +                        </list> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.28-n1">Ḍalhaṇa noted the reading of our 
 +                                manuscripts on 28c (Ācārya 1938: 565).</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.29"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.29</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sthitaṃ rasādiṣv ayathāyathoktān 
 +                        <caesura/> 
 +                         karoti dhātuprabhavān vikārān | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kopañ ca śītānila<pc> </pc>durdineṣu 
 +                        <caesura/> 
 +                         yāty āśu pūrvaṃ śṛṇu tasya liṅgam |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.30"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.30</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         nidrāgurutvañ ca vijṛmbhaṇañ ca 
 +                        <caesura/> 
 +                         viśleṣaharṣāv athavāṅgamardam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tataḥ karoty annamadāvipākāv 
 +                        <caesura/> 
 +                         arocakaṃ maṇḍala<pc> </pc>koṭhatāñ ca |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.31"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.31</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         māṃsakṣayaṃ pādakarāsyaśophaṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         pralepakañ chardim athātisāram | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dūṣīviṣaṃ śvāsatṛṣājvarāṃś ca 
 +                        <caesura/> 
 +                         kuryāt pravṛddhiṃ jaṭharasya cāpi |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.32"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.32</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         unmādam anyaj janayet tathānyad 
 +                        <caesura/> 
 +                         ānāham anyat kṣapayec ca śukram | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kārśyan tathānyaj janayec ca kuṣṭhaṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         tāṃs tān vikārāṃś ca bahuprakārān |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.33"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.33</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dūṣitaṃ deśakālānnadivāsvapnair abhīkṣṇaśaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         yasmād vā dūṣayed dhātuṃ tasmād dūṣīviṣaṃ smṛtam ||</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.34"> 
 +                        <label>1938 ed. 2.34</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sthāvarasyopayuktasya vege tu prathame nṛṇām | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śyāvā jihvā bhavet stabdhā mūrcchā trāsaś ca jāyate |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.35"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.35</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dvitīye vepathuḥ sādo dāhaḥ kaṇṭharujas tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣañ cāmāśaya<pc> </pc>prāptaṅ kurute hṛdi vedanām |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.36"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.36</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tāluśoṣas tṛtīye tu śūlañ cāmāśaye bhṛśam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         durbale harite śūne jāyete cāsya locane ||<anchor 
 +                            n="SS.5.2.36-n1"/> 
 +                    </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.36" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.36-n1">The character 
 +                                    <foreign>śū</foreign> in c is hard to read in witness 
 +                                K, and this same character has a similar flaw in witness H 
 +                                and is corrected in the margin. This suggests that H was 
 +                                copied from K or a very close intermediate witness that 
 +                                copied the error of K.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.37"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.37</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pakvāmāśayayos sādo hikkā kāso 'ntrakūjanam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         caturthe jāyate vege śirasaś cāpi gauravam |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.38"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.38</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kaphapraseko vaivarṇyaṃ pārśvabhedaś ca pañcame | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarvadoṣaprakopaś ca pakvādhāne ca vedanā |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.39"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.39</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ṣaṣṭhe sañjñāpraṇāśaś ca bhṛśaṃ cāpy atisāryate || 
 +                        <caesura/> 
 +                         skandha<pc> </pc>pṛṣṭha<pc> </pc>kaṭībhaṅgāḥ sannirodhaś ca 
 +                        saptame || </l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.40"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.40</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         prathame viṣavege tu vāntaṃ śītāṃbusecitam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarpirmadhubhyāṃ saṃyuktam agadam pāyayen naram ||<anchor 
 +                            n="SS.5.2.40-n1"/></l> 
 + 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.40" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Note"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.40-n1"> The reading of the K witness is 
 +                                grammatically clearer than the vulgate. The erroneous 
 +                                reading of nominative <foreign>naraḥ</foreign> in H may be 
 +                                the reason for the rewriting of this verse in the vulgate. 
 +                                Gayadāsa on the next verse shows that he read the same 
 +                                syntax as the Nepalese version.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.41"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.41</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dvitīye pūrvavad vāntaṃ viriktañ cāpi pāyayet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tṛtīye 'gadapānan tu hitan nasyaṃ tathāñjanam ||</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.42"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.42</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sindhuṃ caturthe 'lpasneham agadam pāyayed bhiṣak |<anchor 
 +                            n="SS.5.2.42-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pañcame kṣaudramadhukakvāthayuktaṃ pradāpayet || 
 +                        <caesura/> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.43AB</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ṣaṣṭhe 'tisāravat siddhir avasīdet tu saptame | </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.42" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Note"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.2.42-n1">Note the scribal addition in the 
 +                                margin, including the phrase <foreign>iti 
 +                                pāṭhaḥ</foreign>, indicating awareness of multiple 
 +                                manuscript readings.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.43CD"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.44"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.44</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vegāntare tv anyatame kṛte karmaṇi śītalām | 
 +                        <caesura/> 
 +                         yavāgūṃ saghṛtakṣaudrām imāṃ dadyād viṣāpahām |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.45"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.45</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kośavaty agnikaḥ pāṭhā sūryavaly amṛtābhayā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śeluḥ śirīṣakiṇihī haridre bṛhatīdvayam |<anchor n="SS.5.2.45-n1" 
 +                        /></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.2.45" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.45.2.45-n1"><emph>Aṣṭāṅgasaṅgraha</emph> 
 +                                Utt.40.55.</item> 
 +                            <item> 
 +                                <emph>Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā</emph> Utt.35.21.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.46"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.46</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         punarṇṇavau hareṇuś ca tryūṣaṇaṃ śārivotpale | 
 +                        <caesura/> 
 +                         eṣāṃ yavāgūr niḥkvāthe kṛtā hanti viṣadvayam |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.47"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.47</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         madhukaṃ tagaraṃ kuṣṭhaṃ bhadradāruhareṇavaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         mañjiṣṭhailailavālūni nāgapuṣpotpalaṃ sitā |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.48"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.48</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viḍaṅgaṃ candanaṃ patraṃ priyaṅgu dhyāmakan tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         haridre dve bṛhatyau ca sārivāṃśumatī balā |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.49"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.49</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kalkair eṣāṃ ghṛtaṃ siddham ajeyam iti viśrutam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣāṇi hanti sarvāṇi śīghram evājitan tu tat ||</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.50"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.50</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dūṣīviṣārttaṃ susvinnam ūrdhvañ cādham ca śodhitam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         pāyayed agadam mukhyam idaṃ dūṣīviṣāpaham ||</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.51"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.51</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pippalyo dhyāmakaṃ māṃsī lodhram elā suvarccikā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         bālakaṅ gairiko hemas tathā ca paripelavā |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.52"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.52</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṣaudrayukto gado hy eṣa dūṣīviṣam apohati || 
 +                        <caesura/> 
 +                         dūṣīviṣārir nāmnā tu na cānyatrāpi vāryate |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.53"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.53</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         jvare dāhe ca hikkāyāṃ ānāhe śukrasaṃkṣaye | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śophe 'tisāre murcchāyāṃ tvagdoṣe jaṭhare pi ca |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.54"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.54</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         unmāde vepathau caiva ye cāpy anya upadravāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         yathāsvaṃ teṣu kurvīta viṣaghnair eva bheṣajaiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.2.55"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.2.55</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sādhyam ātmavataḥ sadyo yāpyaṃ samvatsarotthitam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dūṣīviṣaṃ varjanīyam ato 'nyad ahitāśinaḥ || </l> 
 + 
 +                    <l ana="trailer" xml:id="SS.5.2.end"> iti kalpasthāne dvitīyo 'dhyāyaḥ 
 +                        || </l> 
 +                </div> 
 + 
 +                <div n="3" subtype="adhyāya"> 
 + 
 +                    <head>[Adhyāya 3]</head> 
 + 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         athāto jaṅgamaviṣavijñānīyaṃ kalpaṃ vyākhyāsyāmaḥ || </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.2"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.3"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.3</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         jaṅgamasya viṣasyoktāny adhiṣṭhānāni ṣoḍaśa | 
 +                        <caesura/> 
 +                         samāsena mayā yāni vistaras teṣu vakṣyate |</l> 
 + 
 +                    <l style="prose" xml:id="SS.5.3.4"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.4</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra dṛṣṭi<pc> </pc>niśvāsa<pc> </pc>daṃṣṭrānakha<pc 
 +                            > </pc>mukha<pc> </pc>mūtra<pc> </pc>purīṣārtava<pc 
 +                            > </pc>śukra<pc> </pc>lāṅgūla<pc> </pc>lālāsparśa<pc 
 +                            > </pc>mukha<pc> </pc>sandaṃśāvaśardhita<pc 
 +                            > </pc>gudāsthi<pc> </pc>pitta<pc> </pc>śūkaśavāni ||</l> 
 + 
 +                    <l style="prose" xml:id="SS.5.3.5.1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.5</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra niśvāsadṛṣṭiviṣāḥ divyāḥ sarpāḥ |</l> 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.2"> bhaumās tu daṃṣṭrāviṣāḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.3"> mārjāraśva<pc> </pc>vānara<pc 
 +                            > </pc>nara<pc> </pc>makara<pc> </pc>maṇḍūka<pc 
 +                            > </pc>pākamatsya<pc> </pc>godhā<pc> </pc>śambūka<pc 
 +                            > </pc>pracalāka<pc> </pc>gṛhagoḍikāś catuṣpadāś ca kīṭās 
 +                        tathānye nakhamukhadaṃṣṭrāviṣāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.4"> kiṭipa<pc> </pc>picciṭā<pc 
 +                            > </pc>kaṣāyavāsika<pc> </pc>sarṣapaka<pc 
 +                            > </pc>toṭaka<pc> </pc>varcaḥkīṭāḥ kauṇḍinyā mūtrapurīṣaviṣāḥ 
 +                        ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.5"> mūṣikāḥ śukraviṣāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.6"> vṛścika<pc> </pc>viśvambhara<pc 
 +                            > </pc>varaki<pc> </pc>matsyocciṭiṅga<pc> </pc>patravṛścikāḥ 
 +                        śūlaviṣāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.7"> lūtā lālā<pc> </pc>nakha<pc 
 +                            > </pc>mūtra<pc> </pc>purīṣārtava<pc> </pc>śukra<pc 
 +                        > </pc>daṃṣṭrāviṣāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.8"> makṣikā<pc> </pc>kaṇabha<pc> </pc>jalāyukā 
 +                        mukhasandaṃśaviṣāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.9"> citraśīrṣa<pc> </pc>śarāva<pc 
 +                            > </pc>kukṣita<pc> </pc>dārukāri<pc> </pc>medaka<pc 
 +                        > </pc>śārikā mukha<pc> </pc>sandaṃśa<pc 
 +                            > </pc>daṃṣtrāsyarśāvasarddhita<pc> </pc>guda<pc 
 +                            > </pc>purīṣa<pc> </pc>viṣāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.10"> viṣahatāsthi sarpakaṇṭakavarakimatsyāsthi 
 +                        cety asthiviṣāṇi ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.11"> śakalimatsyaraktarājivakimatsyāḥ pittaviṣā 
 +                        ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.12"> sūkṣmatuṇḍoc 
 +                        ciṭiṅgavāraṭiśatapadivalabhikaśṛṅgabhramarāḥ śūkaviṣāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.13"> kīṭasarpadehāvyasavaḥ śavaviṣā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.14"> śeṣās tv anuktā mukhadaṃśaviṣeṣv eva 
 +                        gaṇayitavyā iti || </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.6">bhavanti cātra ślokāḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.6</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         rājño 'rideśe ripavo jalāni 
 +                        <caesura/> 
 +                         mārgāṃś ca bhaktāni ca dūṣayanti | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tāni praduṣṭāni bhiṣag vipaścid 
 +                        <caesura/> 
 +                         viśodhayed āgamitārthaśuddhaḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.7"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.7</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         duṣṭañ jalaṃ picchilam asragandhi 
 +                        <caesura/> 
 +                         phenāvṛtaṃ rājibhir āvṛtañ ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         maṇḍūkamatsyaṃ mriyate vihaṅgā 
 +                        <caesura/> 
 +                         mattāś ca sānūpacarā bhramanti ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.8"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.8</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         majjanti ye cātra narāśvanāgās 
 +                        <caesura/> 
 +                         te cchardimohajvaraśophaśūlān | 
 +                        <caesura/> 
 +                         arcchanti teṣām apahṛtya rogāṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         duṣṭaṃ jalaṃ śodhayituṃ yateta | </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.9"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.9</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhavāśvakarṇāv atha pāribhadraṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         sapāṭalaṃ sidhraka<pc> </pc>muṣkakau ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dagdhvā sarājadrumasomavalkān 
 +                        <caesura/> 
 +                         tad bhasma śītaṃ vikiret sarassu |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.10"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.10</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhasmāñjaliñ cāpi ghaṭe nidhāya 
 +                        <caesura/> 
 +                         viśodhayed īpsitam evam ambhaḥ || 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṣitipradeśaṃ viṣadūṣitan tu 
 +                        <caesura/> 
 +                         tīrthaṃ śilām vāpy aribhiḥ sthalīm vā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.11"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.11</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         spṛśanti gātreṇa tu yena yena 
 +                        <caesura/> 
 +                         govājināgāḥ puruṣāḥ striyo vā 
 +                        <caesura/> 
 +                         tad āśu śūyaty atha dahyate ca 
 +                        <caesura/> 
 +                         śīryanti romāṇi nakhāś ca tasmin |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.12"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.12</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatrāpy anantāṃ saha sarvagandhaiḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         piṣṭvā surābhiḥ saha yojyamārgān | 
 +                        <caesura/> 
 +                         siñced athādbhiś ca mṛdanvitābhir 
 +                        <caesura/> 
 +                         mārgo 'sti cānyo yadi tena gacchet ||<anchor n="SS.5.3.12-n1" 
 +                        /></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.12" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.12-n1"> Ḍalhaṇa noted a variant reading 
 +                                of this verse that bears a close relationship to the 
 +                                Nepalese transmission: <foreign>tatrāpy anantāṃ saha 
 +                                    sarvagandhair vacāṃ tu piṣṭvā surayā 'numārgam/ siñcet 
 +                                    tathā mṛtsahitābhir adbhir mārgo 'sti nānyo yadi tena 
 +                                    gacchet</foreign> SS 5.3.12 (Ācārya 1938: 568).</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.13"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.13</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tṛṇeṣu bhakteṣu ca dūṣiteṣu 
 +                        <caesura/> 
 +                         sīdanti mūrcchanti vamanti cānye | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viḍbhedam arcchanty athavā mriyante 
 +                        <caesura/> 
 +                         teṣāṃ cikitsām prayated yathoktām |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.14"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.14</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣāpahair vāpy agadaiḥ pralipya 
 +                        <caesura/> 
 +                         vādyāni citrāṇy upavādayeta | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tārāvitāraḥ sasurendragopas 
 +                        <caesura/> 
 +                         tenaiva tulyaḥ kuruvindabhāgaḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.15"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.15</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pittena yuktaḥ kapilāhvayena 
 +                        <caesura/> 
 +                         vādyapralepo 'bhihitaḥ praśastaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vādyasya śabdena hi yānti nāśaṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣāṇi ghorāṇy api yāni tatra ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.16"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.16</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhūme 'nile vā viṣasamprayukte 
 +                        <caesura/> 
 +                         khagā bhramantaḥ prapatanti bhūmau | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kāsapratiśyāyaśirovikārān 
 +                        <caesura/> 
 +                         archanti tīvrān nayanāmayāṃś ca ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.17"> 
 +                        <label>1938 ed. 3.17</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         lākṣāharidrātiviṣābhayāś ca 
 +                        <caesura/> 
 +                         savakrakuṣṭhailahareṇukābhiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         priyaṅgavaś cāpy anile nidhāya 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhūmānilau tena viśodhayīta ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.18"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.18</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         prajā imāḥ padmayoner brahmaṇaḥ sṛjataḥ kila | 
 +                        <caesura/> 
 +                         akarod vighnam asuraḥ kaiṭabho nāma darpitaḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.19"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.19</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tataḥ kruddhasya vadanād brahmaṇas tejasām nidheḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         krodho vigrahavān bhūtvā niṣpapātātidāruṇaḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.20"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.20</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sa tan dadāha garjantam antakābham mahāsuram | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tato 'suraṃ ghātayitvā tattejo 'vardhatādbhutam | </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.21"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.21</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tato viṣādo daityānām abhavat tan nirīkṣya vai | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣādajananatvāc ca viṣam ity abhidhīyate ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.22"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.22</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tataḥ sṛṣṭvā prajāḥ paścāt tadā taṃ krodham īśvaraḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vyāveśayata bhūteṣu sthāvareṣu careṣu ca ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.23"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.23</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yathāvyaktarasan toyam antarīkṣāt mahīgatam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         teṣu teṣu pradeśeṣu rasaṃ tan tan nigacchati ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.24"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.24</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         evam eva viṣaṃ yad yad dravyam prāpyāvatiṣṭhate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         svabhāvād eva tat tasya rasaṃ samanuvartate |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.25"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.25</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣe yasmād guṇāḥ sarve tīkṣṇāḥ prāyeṇa santi vai | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣaṃ sarvam ato jñeyaṃ sarvadoṣaprakopanam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.26"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.26</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         te tu vṛttīḥ prakupitā jahati svā viṣārditāḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         nopayāti viṣam pākam ataḥ prāṇān ruṇaddhi ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.27"> 
 +                        <label>1938 ed. 3.27</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śleṣmaṇāvṛtamārgatvād ucchvāso vinivāryate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         visaṃjñaḥ sati jīve 'pi tasmāt tiṣṭhati mānavaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.28"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.28</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śukravat sarvasarpāṇām viṣaṃ sarvaśarīragam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kruddhānām eti cāṅgebhyaḥ śukraṃ nirmathanād iva ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.29"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.29</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         teṣām baḍiśavad daṃṣṭrā tāsu sajjati cāgatam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         anudvṛttam viṣaṃ tasmān na vimuñcati bhoginaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.30"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.30</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yasmād atyartham uṣṇañ ca tīkṣṇañ ca paṭhitaṃ viṣam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ataḥ sarvaviṣeṣūktaḥ pariṣekaḥ suśītalaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.31"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.31</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kīṭeṣu mandaṃ nātyuṣṇam bahuvātakapham viṣam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ataḥ kīṭaviṣe cāpi svedo na pratiṣidhyate |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.32ab"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.32cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.32cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         svabhāvād avatiṣṭheta prahārādaṃśayor viṣam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.33"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.33</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         prakhyāpya deham mṛtayor digdhaviddhāhidaṣṭayoḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         laulyād viṣārditam māṃsaṃ yaḥ khāden mṛtamātrayoḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.34"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.34</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yathāviṣaṃ sa rogeṇa kliśyate mriyate pi vā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ataś cāpy anayor māṃsam abhakṣyam mṛtamātrayoḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.35ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.35</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         muhūrtāt tad upādeyam prahārādaṃśavarjitam<anchor 
 +                            n="SS.5.3.35ab-n1"/> | </l> 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.35ab" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.35ab-n1">The scribal correction of 
 +                                    <foreign>ra</foreign> to <foreign>rā</foreign> in both 
 +                                witnesses K and H shows H's dependence on K or an 
 +                                exceptionally accurate unknown intermediate, or that the 
 +                                scribe of H corrected K.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l met="upajāti" xml:id="SS.5.3.35.1"> 
 +                        <label>5.3.35.1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṣīṇakṣate 
 +                        <!--                     <app>       <lem>garbbhiṇi</lem> 
 +                            <rdg wit="#MN">mehini</rdg> 
 +                        </app> kuṣṭhim <app> 
 +                            <lem>eti</lem> 
 +                            <rdg wit="#MN">eti</rdg> 
 +                        </app> 
 +                        <caesura/> 
 +                          
 +--> garbhiṇī<pc> </pc>kuṣṭhimehirūkṣeṣu deheṣv abaleṣu caiva | 
 +                            <anchor n="SS.5.3.35.1-n1"/> 
 +                    </l> 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.35.1" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.35.1-n1"> 
 +                                <foreign>Mādhavanidāna</foreign> 69.21: 
 +                                    <foreign>kṣīṇakṣate mehini kuṣṭhayukte rūkṣe ’bale 
 +                                    garbhavatīṣu cāpi | śastrakṣate yasya na raktam eti 
 +                                    rājyo latābhiś ca na saṃbhavanti 21.</foreign> 
 +                            </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l met="śloka" xml:id="SS.5.3.35.2"> 
 +                        <label>5.3.35.2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         saran tu saukṣmyataikṣṇyoṣṇyād vikāsitvāt tathaiva ca |<anchor 
 +                            n="SS.3.35.2-n1"/> 
 +                    </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.35.2" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.35.2-n1"> Corresponds to the passage in 
 +                                MS H after SS.5.3.39.1. </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l met="śloka" xml:id="SS.5.3.35.3"> 
 +                        <label>5.3.35.3</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣam etair guṇair yuktaṃ kṣate samanudhāvati 
 +                        <caesura/> 
 +                         vātātapābhyāṃ nihataṃ nirvīryam upajāyate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tasmād viṣahataṃ sarvam bhakṣitan tu na mārayet<anchor 
 +                            n="SS.5.3.35.3-n1"/> 
 +                    </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.35.3" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.35.3-n1">Most of this verse is 
 +                                presented as a marginal insertion in witness K and the 
 +                                insertion in MS K after SS.5.3.39.1. </item> 
 +                        </list> 
 +                        <!--      kṣīṇakṣate           <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.35-n1"><title xml:lang="en">Mādhavanidāna</title> 
 +                                69.21ab.</item>--> 
 +                        <!--</list>--> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.35cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.36ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         savātaṃ gṛhadhūmābhaṃ purīṣaṃ yo 'tisāryate | </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.36ab"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.36cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.36cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         phenam udvamate cāpi viṣapītan tam ādiśet ||</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.37"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.37</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣavyāptam ato hy agnir hṛdayaṃ nirdahaty api | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tad dhi sthānañ cetanāyāḥ svabhāvād vyāpya tiṣṭhati ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.38"> 
 +                        <label>1938 ed. 3.38</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         aśvatthadevāyatanaśmaśāna 
 +                        <caesura/> 
 +                         valmīkasandhyāsu catuṣpatheṣu | 
 +                        <caesura/> 
 +                         yāmye ca daṣṭāḥ parivarjanīyāḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         ṛkṣe narā marmasu ye ca daṣṭāḥ |<anchor n="SS.5.3.38-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.38" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.38-n1"><title xml:lang="en" 
 +                                    >Mādhavanidāna</title> 69.19.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.39"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.39</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         darvīkarāṇām viṣam āśughāti 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarvāṇi corjjadviguṇaṃ labhante | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ajīrṇapittānilapīḍiteṣu 
 +                        <caesura/> 
 +                         vṛddheṣu bāleṣu bubhukṣiteṣu |<anchor n="SS.5.3.39-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.39" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.39-n1"><title xml:lang="en" 
 +                                    >Mādhavanidāna</title> 69.20.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.39.add-1"> 
 +                        <label>5.3.39 add 1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         unmattamatteṣu<anchor n="SS.5.3.39.add.1-n1"/> bhayārditeṣu 
 +                        <caesura/> 
 +                         tīkṣī bhavet bhinnavalāsaheṣu 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṣīṇakṣate garbhiṇi kuṣṭhim ehi 
 +                        <caesura/> 
 +                         rūkṣeṣu deheṣv avaleṣu caiva<anchor n="SS.5.3.39.add.1-n2"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.39.add-1" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.39.add-1-n1">Some similarity to <title 
 +                                    xml:lang="en">Mādhavanidāna</title> 69.24cd.</item> 
 +                        </list> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.39.add-1-n2">Most of this added as a 
 +                                marginal insertion in witness K. </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l corresp="#SS.5.3.35.2" xml:id="SS.5.3.39.add-2"> 
 +                        <label>SS.5.3.39.add-2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         saran tu saukṣmyatair ślakṣṇyād vikāsitvāt tathaiva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣamatair gguṇair yuktaṃ kṣate samanudhāvati || 
 +                        <caesura/> 
 +                         vātātapābhyān nihatann ivīyam upajāyate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tasmād viṣahataṃ sarvvam bhakṣitan tu na mārayet || <anchor 
 +                            n="SS.5.3.39.add-2-n1"/></l> 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.39.add-2" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.39.add-2-n1">This passage in MS H 
 +                                corresponds to SS.5.3.35.2 and 5.3.35.3.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.40ab"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.40cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.40cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śastrakṣate yasya na raktam asti 
 +                        <caesura/> 
 +                         rājyo latābhiś ca na saṃbhavanti |<anchor n="SS.5.4.40cd-n1" 
 +                        /></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.40cd" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.40cd-n1"><title xml:lang="en" 
 +                                    >Mādhavanidāna</title> 69.21: <foreign>kṣīṇakṣate 
 +                                    mehini kuṣṭhayukte rūkṣe ’bale garbhavatīṣu cāpi | 
 +                                    śastrakṣate yasya na raktam eti rājyo latābhiś ca na 
 +                                    saṃbhavanti 21.</foreign></item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.41"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.41</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śītābhir adbhiś ca na romaharṣo 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣābhibhūtam parivarjayet tam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         jihmam mukhaṃ yasya ca keśaśāto 
 +                        <caesura/> 
 +                         nā sāvasādaś ca sakaṇṭhabhaṅgaḥ |<anchor n="SS.5.3.41-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.41" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.41-n1"><title xml:lang="en" 
 +                                    >Mādhavanidāna</title> 69.22.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.42"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.42</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṛṣṇaḥ saraktaḥ śvayathuś ca daṃśe 
 +                        <caesura/> 
 +                         hanvoḥ sthiratvaṃ sa visarjanīyaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vartir ghanā yasya nireti vaktrād 
 +                        <caesura/> 
 +                         raktaṃ sraved ūrdhvam adhaś ca yasya |<anchor n="SS.5.3.42-n1" 
 +                        /></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.42" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.42-n1"><title xml:lang="en" 
 +                                    >Mādhavanidāna</title> 69.23.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.43ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.3.43ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃṣṭrānipātaś caturaś ca yasya 
 +                        <caesura/> 
 +                         tañ cāpi vaidyaḥ parivarjayīteti || <anchor n="SS.5.3.43ab-n1" 
 +                        /></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.3.43ab" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.3.43ab-n1"><title xml:lang="en" 
 +                                    >Mādhavanidāna</title> 69.24ab.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.43cd"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.3.44"/> 
 + 
 + 
 + 
 + 
 + 
 +                </div> 
 + 
 +                <div n="4" type="adhyāya"> 
 + 
 +                    <head>[Adhyāya 4]</head> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         athātaḥ sarpa<pc> </pc>daṣṭa<pc> </pc>viṣa<pc> </pc>vijñānīyaṃ 
 +                        kalpaṃ vyākhyāsyāmaḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.2"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.3"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.3</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhanvantariṃ mahāprājñaṃ sarvaśāstraviśāradam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         caraṇāv upasaṅgṛhya suśrutaḥ paripṛcchati ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.4"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.4</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarpasaṃkhyāṃ vibhāgaṃ ca daṣṭalakṣaṇam eva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         jñānañ ca viṣavegānāṃ bhagavan vaktum arhasi |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.5"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.5</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tasya tad vacanaṃ śrutvā prābravīd bhiṣajām varaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         asaṃkhyeyā mahātmāno vāsukītakṣakādayaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.6"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.6</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         mahīdharāś ca nāgendrāḥ hutāgni<pc> </pc>samavarcasaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ye cāpy ajasraṃ garjanti varṣanti ca tapanti ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.7"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.7</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sasāgaragiridvīpā yaiś ca sandhāryate mahī | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kruddhā niśvāsadṛṣṭibhyāṃ ye hanyur akhilaṃ jagat |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.8"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.8</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         namas tebhyo na taiḥ kiñcit kāryam atra cikitsayā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ye tu daṃṣṭrāviṣā bhaumā ye daśanti ca mānavān ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.9"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.9</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         teṣāṃ saṃkhyāṃ pravakṣyāmi yathāvad anupūrvaśaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         aśītir eva sarpāṇāṃ bhidyate te tu pañcadhā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.10"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.10</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         darvīkarā maṇḍalino rājīmantas tathaiva ca || 
 +                        <caesura/> 
 +                         nirviṣā vaikarañjāś ca trividhās te punaḥ smṛtāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.11"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.11</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṃśatiḥ phaṇinas teṣāṃ ṣaṭ ca maṇḍalinaḥ punaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tāvanta eva vijñeyā rājīmantas trayodaśa |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.12"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.12</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         nirviṣā dvādaśa proktā vaikarañjās trayaḥ smṛtāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.13"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.13</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pādābhimṛṣṭā duṣṭā vā kruddhā grāsārthino 'pi vā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.14"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.14</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         te daśanti mahākrodhās tac ca trividham ucyate || 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarpitan daritam vāpi tṛtīyam atha nirviṣam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarpagātrāhataṅ kecid icchanti khalu tadvidaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.15"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.15</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         padāni yatra dantānām ekaṃ dve vā bahūni vā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         nimagnāny alparaktāni yāny udvṛttaḥ karoti ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.16"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.16</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         cuñcumālakayuktāni vaikṛtyakaraṇāni ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         saṃkṣiptāni saśophāni vidyāt tat sarpitaṃ bhiṣak |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.17"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.17</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         rājyāḥ salohitā yatra nīlā vā yadi vā sitā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vijñeyan daritan tat tu bhiṣajālpaviṣānvitam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.18"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.18</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         aśopham alpaduṣṭāsṛk prakṛtisthasya dehinaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         padaṃ padāni vā vidyād aviṣāṇi cikitsakaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.19"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.19</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarpaspṛṣṭasya bhīror hi bhayena kupito 'nilaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kasyacit kurute śophaṃ sarpagātrāhatan tu tat |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.20"> 
 +                        <label>1938 ed. 4.20</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vyādhitodvignadaṣṭāni jñeyāny alpaviṣāṇi tu || 
 +                        <caesura/> 
 +                         tathātibāla<pc> </pc>vṛddhānāṃ daṣṭam alpaviṣaṃ smṛtam ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.21"> 
 +                        <label>1938 ed. 4.21</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         suparṇṇadevabrahmarṣi<pc> </pc>bhūta<pc> </pc>siddhaniṣevite | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣaghnauṣadhajuṣṭe ca deśe na kramate viṣam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.22"> 
 +                        <label>1938 ed. 4.22</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         rathāṅgalāṅgalacchatrasvastikāṃkuśadhāriṇaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         jñeyā darvīkarāḥ sarpāḥ phaṇinaḥ śīghragāminaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.23"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.23</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         maṇḍalair vividhaiś cittrāḥ pṛthavo mandagāminaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         jñeyā maṇḍalinaś cāpi jvalitāgnisamā viṣaiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.24"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.24</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         snigdhā vividhavarṇṇābhis tiryag ūrdhvañ ca rājibhiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vicitrā iva ye bhānti rājīmantas tu te smṛtāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.25"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.25</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         muktārūpyaprabhā ye ca kapilā ye ca pannagāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         suvarṇṇābhāḥ sugandhāś ca te jātyā brāhmaṇāḥ smṛtāḥ</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.26"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.26</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṣatriyāḥ snigdhavarṇṇās tu pannagā bhṛśakopanāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sūryaś candraḥ kṣitiś chatraṃ lakṣyaṃ teṣān tathādrijam || 
 +                        <caesura/> 
 +                    </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.27"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.27</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṛṣṇā vajraprabhā ye ca lohitā varṇṇatas tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhūmrāḥ pārāvatābhāś ca vaiśyās te pannagāḥ smṛtāḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.28"> 
 +                        <label>1938 ed. 4.28</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         mahiṣadvīpivarṇṇābhās tathaiva paruṣatvacaḥ |<anchor 
 +                            n="SS.5.4.28-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhinnavarṇṇāś ca ye kecic chūdrās te parikīrttitāḥ ||</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.4.28" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.28-n1"> There is some scribal confusion 
 +                                in witnesses K and H about the second term in the first 
 +                                compound. Possibly <foreign>dvipa</foreign> "elephant" has 
 +                                been corrected to <foreign>dvīpin</foreign> "tiger". In H, 
 +                                    <foreign>dvija</foreign> has been added in the 
 +                                margin.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.31"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.31</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         rajanyāḥ prathame yāme sarvāś citrāś caranti ha |<anchor 
 +                            n="SS.5.4.31-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śeṣās tv atho maṇḍalino divā darvīkarās tathā |</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.4.31" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.31-n1">The reading <foreign 
 +                                    xml:lang="sa">sarvāś</foreign> seems to be sure in K 
 +                                and H, though <foreign xml:lang="sa">sarpāḥ</foreign> 
 +                                would be an easier reading.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.29"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.29</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kopayanty anilañ jantoḥ phaṇinaḥ sarva eva tu | 
 +                        <caesura/> 
 +                         pittaṃ maṇḍalinaś cāpi kaphaṃ cānekarājayaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.30"> 
 +                        <label>1938 ed. 4.30</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         atyalpasamavarṇṇābhyāṃ dvidoṣakaralakṣaṇam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dampatyayogād vijñeyaṃ paravādañ ca vakṣyati |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.32"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.33"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.add-1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.34.add-1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra darvīkarāḥ kṛṣṇasarpo mahākṛṣṇaḥ kṛṣṇodaraḥ | sarvakṛṣṇaḥ 
 +                        śvetaḥ kapoto valāhako mahāsarpaḥ śaṃkhapālo lohitākṣo gavedhukaḥ 
 +                        parisarpaḥ khaṇḍaphaṇaḥ kūkuṭaḥ padmo mahāpadmaḥ darbhapuṣpo 
 +                        dadhimukhaḥ puṇḍarīkamukho babhrūkuṭīmukho vicitraḥ 
 +                        puṣpābhikīrṇṇābho girisarpo ṛjusarpaḥ śvetadaro mahāśīrṣo 
 +                        'lagardaś ceti || </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.add-2"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.34.add-2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         maṇḍalinas tu ādarśamaṇḍalaḥ śvetamaṇḍalo raktamaṇḍalaḥ pṛṣato 
 +                        devadinnaḥ pilindako vṛddhagonasaḥ panasako mahāpanasakaḥ 
 +                        veṇupatrakaḥ śiśuko madanakaḥ pālindakaḥ tantukaḥ puṣpapāṇḍuḥ 
 +                        ṣaḍaṅgo 'gniko babhru kaṣāyaḥ khaluṣaḥ pārāvato hastābharaṇakaḥ 
 +                        tatraś citrakaḥ eṇīpadaś ceti || </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.add-3"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.34.add-3</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         rājīmantas tu puṇḍarīko rājicitro aṅgulirājiḥ dvyaṅgulirājiḥ | 
 +                        bindurājiḥ kardamas tṛṇaśoṣakaḥ śvetahanur darbhapuṣpo lohitākṣaś 
 +                        cakrakaḥ kikkisādaś ceti || </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.add-4"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.34.add-4</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         nirviṣās tu valāhako 'hipatākaḥ śukapatro 'jagaro dīpyakaḥ | 
 +                        ilikinī | varṣāhīko dvyāhikaḥ | kṣīrikāpuṣpaḥ puṣpasakalī 
 +                        jyotīratho vṛkṣakaś ceti || </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.add-5"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.34.add-5</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vaikarañjās tu trayāṇāṃ varṇṇānāṃ vyatirekajās tad yathā | 
 +                        mākuliḥ poṭagalaḥ snigdharājiś ceti || tatra kṛṣṇasarpeṇa gonasyāṃ 
 +                        vaiparītyena vā jāto mākuliḥ | rājilena gonasyāṃ vaiparītyena vā 
 +                        jātaḥ poṭagalaḥ || kṛṣṇasarpeṇa rājimatyāṃ vaiparītyena vā jātaḥ 
 +                        snigdharājir iti || teṣāṃ pitṛvad viṣam utkarṣād dvayor mātṛvad 
 +                        ity eke | </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.5a">evam eṣāṃ sarpāṇām aśītir vyākhyātā ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.6"/> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.35"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.35</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra mahānetrajihvāśirasaḥ pumāṃsaḥ | sūkṣmanetrajihvāśirasaḥ 
 +                        striyaḥ | ubhayalakṣaṇā mandaceṣṭākrodhā napuṃsakā iti ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.36"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.36</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra sarveṣām eva sarpāṇāṃ sāmānyata eva daṣṭalakṣaṇam 
 +                        upadekṣyāmaḥ | kiṃ kāraṇam | viṣaṃ hi huta<pc 
 +                            > </pc>hutavaha<pc> </pc>niśita<pc 
 +                            > </pc>nistriśāśani<pc> </pc>kalpam āśukāri muhūrttam apy 
 +                        upekṣitam āturam atipātayati | na cāvakāśo 'sti vāksamūham 
 +                        anusartum | pratyekam api ca daṣṭalakṣaṇe<anchor 
 +                            ana="SS.5.3.36-n1"/> 'bhihite sarpa<pc> </pc>traividhyāt 
 +                        kriyātraividhyaṃ bhavati | tasmāt traividhyena vakṣyāmaḥ | etad 
 +                        dhy āturahitam asaṃmohakarañ cāsminn eva ca 
 +                            sarvavyañjanāvarodha<anchor ana="SS.5.3.36-n2"/> iti |</l> 
 +                    <ab corresp="#SS.5.4.36" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.36-n1"> We emend against K and H, since 
 +                                    <foreign>daṣṭalakṣaṇa</foreign> is mentioned as the 
 +                                topic at the start of this passage and is attested in the 
 +                                vulgate.</item> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.36-n2"> The <hi>Vācaspatyam</hi> has a 
 +                                reading <foreign>sarvasarpavyañjanāvabodha</foreign>, 
 +                                which is closer to the vulgate and suggests that others 
 +                                too found this phrase hard to construe.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.37"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.37</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra darvīkaraviṣeṇa tvaṅ<pc> </pc>nakha<pc 
 +                            > </pc>nayana<pc> </pc>vadana<pc> </pc>mūtra<pc 
 +                            > </pc>purīṣa<pc> </pc>daṃśa<pc> </pc>kṛṣṇatvaṃ raukṣyaṃ 
 +                        sandhivedanā śirogauravaṃ kaṭīpṛṣṭhagrīvādaurbalyaṃ jṛmbhaṇaṃ 
 +                        svarāvasādaḥ khurakhurako<anchor n="SS.5.4.37-n1"/> jaḍatā 
 +                        śuṣkodgāraḥ kāsaḥ śvāso hikkā vāyor urdhvagamanaṃ śūlodveṣṭanaṃ 
 +                        kṛṣṇalālāsravaṇaṃ phenāgamanaṃ srotovarodhas tās tāś ca vātavedanā 
 +                        bhavanti || maṇḍaliviṣeṇa tu tvaṅ<pc> </pc>nakha<pc 
 +                            > </pc>nayana<pc> </pc>daśana<pc> </pc>vadana<pc 
 +                            > </pc>mūtra<pc> </pc>purīṣa<pc> </pc>daṃśa<pc> </pc>pītatvaṃ 
 +                        śītābhilāṣaḥ paridhūpāyanaṃ dāhas tṛṣṇā mado mūrcchā jvaraḥ 
 +                        śoṇitāgamanam ūrdhvam adhaś ca māṃsavasāvasādaḥ śvayathur 
 +                        daṃśakotho viparītadarśanam āturakopas tās tāś ca pittavedanā 
 +                        bhavanti || rājīmadviṣeṇa<anchor n="SS.5.4.37-n2"/> tu 
 +                            tvaṅ<pc> </pc>nakha<pc> </pc>nayana<pc> </pc>daśana<pc 
 +                            > </pc>vadana<pc> </pc>mūtra<pc> </pc>purīṣa<pc 
 +                            > </pc>daṃśa<pc> </pc>pāṇḍutvaṃ śītajvaro romaharṣaḥ 
 +                        stabdhatvaṃ gātrāṇām ādaṃśaśophaḥ sāndrakaphaprasekaś chardir 
 +                        akṣṇoḥ kaṇḍū khurakhurakaḥ ucchvāsanirodhas tās tāś ca kaphavedanā 
 +                        bhavanti ||</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.4.37" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.37-n1"> We emend against K and H since 
 +                                    <foreign>kharukharuka</foreign>, which is a known 
 +                                lexeme, appears later in this same passage. This is an 
 +                                onomatapoeic word for "gurgling." The vulgate version, 
 +                                    <foreign>ghurghuraka</foreign> also appears in 
 +                                dictionaries.</item> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.37-n2"> Note the variant 
 +                                    <foreign>rājīmat</foreign>, an attested alternative to 
 +                                    <foreign>rājimat</foreign>.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.38"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.38</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra puruṣeṇa daṣṭa ūrdhvaṃ prekṣate | striyā tiryaṅ 
 +                        napuṃsakenādha iti | garbhiṇyā pāṇḍumukho ādhmātaś ca bhavati | 
 +                        sūtikayā kukṣiśūlārttaḥ sarudhiraṃ mehati | grāsārthinānnam<anchor 
 +                            n="SS.5.4.38-n1"/> ākāṃkṣati | vṛddhena cirān mandāś ca vegā 
 +                        bhavanti | bālenāśus tīkṣṇaś ca | nirviṣeṇāviṣaliṅgam | 
 +                        andhāhikenāndhatvam eke | grasanād ajagaraḥ prāṇaharo na viṣād iti 
 +                        ||</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.4.38" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.38-n1"> We emend against K and H to 
 +                                follow the repeated syntactic pattern of the passage and 
 +                                for sense. It may be that the scribe of K mistook 
 +                                    <foreign>nā</foreign> for <foreign>mā</foreign>
 +                            </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.39"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.39</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra sarvasarpaviṣāṇāṃ sapta viṣavegā bhavanti | tatra 
 +                        darvīkarāṇāṃ prathame vege viṣaṃ śoṇitaṃ dūṣayati | tatpraduṣṭaṃ 
 +                        kṛṣṇatām upaiti | tena kārṣṇyaṃ pipīlikāparisarpaṇam iva cāṅge 
 +                        bhavanti || dvitīye māṃsaṃ dūṣayati | tenātyarthakṛṣṇatā 
 +                        granthayaś ca bhavanti || tṛtīye medo dūṣayati | tena daṃśakledaḥ 
 +                        śirogauravaṃ cakṣurgrahaṇañ ca bhavati | caturthe koṣṭham 
 +                        anupraviśati | tataḥ kaphaprabhavān doṣān kopayati tena 
 +                        tandrīkaphaprasekaḥ sandhiviśleṣaś ca bhavati || pañcame 'sthīny 
 +                        anupraviśati tena parvabhedo hikkā dāhaś ca bhavati || ṣaṣṭhe 
 +                        majjām anupraviśati | tena grahaṇīdoṣā gātragauravam atīsāro 
 +                        hṛtpīḍā mūrcchā ca bhavati || saptame śukram anupraviśati vyānañ 
 +                        cātyarthaṃ kopayati kaphañ ca sūkṣmaṃ srotobhyaḥ pracyāvayati | 
 +                        tena śleṣmaprādurbhāvaḥ kaṭīpṛṣṭhaskandabhaṅgaḥ 
 +                        sarvaceṣṭhāvighātaḥ ucchvāsavirodho bhavatīti || maṇḍalinān tu 
 +                        prathame vege viṣaḥ śoṇitaṃ dūṣayati | tatpraduṣṭaṃ pītatām upaiti 
 +                        | tena pītāvabhāsatā paridāhaś ca bhavati || dvitīye māṃsaṃ 
 +                        dūṣayati | tena cātyarthapītāṅgatā cātyarthaparidāho 
 +                        daṃśaśvayathur bhavati || tṛtīye medo dūṣayati tena 
 +                        kṛṣṇādaṃśakledaḥ svedaś ca bhavati || caturthe pūrvavadanupraviśya 
 +                        jvaram āpādayati || pañcame dāhaṃ sarvagātreṣu karoti | 
 +                        ṣaṣṭhasaptamayoḥ pūrvavad iti | rājīmatāṃ tu prathame vege śoṇitan 
 +                        dūṣayati || tatpraduṣṭaṃ pāṇḍutām upaiti tena romaharṣaḥ 
 +                        pāṇḍvāvabhāsaś ca puruṣo bhavati || dvitīye māṃsaṃ dūṣayati tena 
 +                        pāṇḍur atyarthajāḍyañ ca bhavati | tṛtīye medo dūṣayati tena 
 +                        daṃśakledo 'kṣināsāsrāvaś ca bhavati || caturthe pūrvavad 
 +                        anupraviśya manyāstambhaśirogauravañ cāpādayati || pañcame 
 +                        vāksaṅgaḥ śītajvaraś<anchor n="SS.5.4.39-n1"/> ca || 
 +                        ṣaṣṭhasaptamayoḥ pūrvavad iti ||</l> 
 +                    <ab corresp="#SS.5.4.39" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.39-n1">We emend to a nominative for 
 +                                    <foreign>-jvara</foreign> since the MS readings are 
 +                                extremely clear for the visarga on 
 +                                    <foreign>-saṅgaḥ</foreign>.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.40"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.40</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhavanti cātra ślokāḥ || 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhātvantareṣu yāḥ sapta kalāḥ saṃparikīrttitāḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         tāsv<anchor n="SS.5.4.40-n1"/> ekaikam atikramya vegaṃ prakurute 
 +                            viṣaḥ<anchor n="SS.5.4.40-n2"/> ||</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.4.40" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.40-n1">The reading 
 +                                    <foreign>tāḥsv</foreign> of witnesses H and K is hard 
 +                                to account for. The confusion may have arisen over the 
 +                                ligature of a conjectured reading <foreign>tās tv 
 +                                    ekaikaṃ</foreign>.</item> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.40-n2">Unusually, 
 +                                    <foreign>viṣaḥ</foreign> has masculine gender in both 
 +                                witnesses K and H. The <title>Siddhāntakaumudī</title> 
 +                                allows a masc. form.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.41"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.41</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yenāntareṇa tu kalāḥ kālakalpaṃ bhinatti ha | 
 +                        <caesura/> 
 +                         samīraṇenohyamānaṃ tat tu vegāntaraṃ matam ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.42"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.42</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śūnāṅgaḥ prathame vege paśuḥ pradhyāti duḥkhitaḥ || 
 +                        <caesura/> 
 +                         dvitīye lālimān kiñcid dhṛṣṭāṅgaḥ<anchor n="SS.5.4.42-n1"/> 
 +                        pīḍyate hṛdi |</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.4.42" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Note"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.4.42-n1">Note the erroneous 
 +                                over-correction by the scribe of witness H. </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.43"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.43</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tṛtīyasya śiroduḥkhaṃ karṇṇagrīvāñ ca bhajyate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         caturthe vepate mūḍhaḥ khādan dantāñ jahāty asūn |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.44"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.44</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kecid vegatrayaṃ prāhur antaḥsvedeṣu tadvidaḥ || 
 +                        <caesura/> 
 +                         vege tu prathame pakṣī dhyāti muhyaty ataḥ param ||<anchor 
 +                            n="SS.5.4.44-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.4.44" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.44-n1"> Ḍalhaṇa noted that his text of 
 +                                4.44cd, that began <foreign>dhyāyati prathame 
 +                                    vege</foreign> was not read by some authorities 
 +                                    (<foreign>kecid ācāryāḥ</foreign>). The Nepalese 
 +                                version does not read exactly as the vulgate or Ḍalhaṇa, 
 +                                but it is similar, and not absent.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.4.45"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.4.45</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dvitīye vihvalaḥ kūjan pakṣī maraṇam arcchati | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kecid ekaṃ vihaṅgeṣu viṣavegam uśanti<anchor n="SS.5.4.45-n1"/> 
 +                        vai || 
 +                        <caesura/> 
 +                         mārjāranakulādīnāṃ viṣaṃ nātipravartata iti ||</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.4.45" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.1.45-n1"> The root must be 
 +                                    <foreign>vaś</foreign>, against the Nepalese 
 +                                transmission.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 + 
 +                </div> 
 + 
 +                <div n="5" type="adhyāya"> 
 + 
 +                    <head>[Adhyāya 5]</head> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         athātaḥ sarpa<pc> </pc>daṣṭa<pc> </pc>cikitsitaṃ kalpaṃ 
 +                        vyākhyāsyāmaḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.2"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.3"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.3</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarvair evāditaḥ sarpaiḥ śākhādaṣṭasya dehinaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         badhnīyād gāḍham upari daṃśāt tu caturaṅgulam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.4"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.4</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         plotacarmāntavalkānāṃ mṛdunānyatamena vā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         na paryeti viṣaṃ deham ariṣṭābhir nivāritam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.5"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.5</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dahed daṃśam athoddhṛtya yatra bandho na jāyate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ācūṣaṇacchedadāhāḥ sarvatraiva tu pūjitāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.6"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.6</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pratipūrya mukhaṃ pāṃśor hitam ācūṣaṇaṃ bhavet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sandaṣṭavyo 'thavā sarpo daṣṭamātreṇa jānatā ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.7"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.7</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         atha maṇḍalidaṣṭan tu na kathañ cit tu dāhayet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sa pittaviṣabāhulyād daṃśo dāhād vināśayet |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.8"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.8</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ariṣṭām api mantrais tu badhnīyāt mantrakovidaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sā tu rajjvādibhir baddhā viṣapūtikarī matā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.9"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.9</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         devabrahmarṣivihitā mantrāḥ satyatapomayāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhavanty anatyayāḥ kṣipraṃ viṣaṃ hanyuś ca dustaram |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.10"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.10</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣaṃ tejomayair mantraiḥ satyabrahmatapomayaiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         yathā nivāryate kṣipraṃ prayuktair na tathauṣadhaiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.11"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.11</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         mantrāṇāṃ grahaṇaṃ kāryaṃ strīmāṃsamadhuvarjinā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         yatāhāreṇa śucinā kuśāstaraṇaśāyinā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.12"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.12</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         gandhamālyopahāraiś ca balibhiś cāpi devatām | 
 +                        <caesura/> 
 +                         pūjayet mantrasiddhyarthaṃ japahomaiś ca yatnataḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.13"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.13</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         mantrās tv avidhinā proktā hīnā vā svaravarṇṇataḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         yasmān na siddhim āyānti tasmād yojyo 'gadakramaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.14"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.14</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃśāt samantāc ca sirāṃ vyadhayet kuśalo bhiṣak | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śākhāśrayāṃ lalāṭe ca veddhavyā visṛte viṣe |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.15"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.15</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         raktan nirhriyamānan tu kṛtsnaṃ nirharate viṣam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tasmād visrāvayed raktaṃ sā hy asya paramā kriyā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.16"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.16</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃśaṃ samantād agadaiḥ pracchayitvā ca lepayet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         candanośīrasiktena vāriṇā cāpi secayet |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.17"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.17</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pāyayec cāgadāṃs tāṃs tān dadhikṣaudraghṛtādibhiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tadalābhe hitā vā syāt kṛṣṇavalmīkamṛttikā || </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.18"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.18</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kovidāraśirīṣārkaṃ kaṭabhīṃ vāpi bhakṣayet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         na pibet tailakaulatthaṃ madyaṃ sauvīrakaṃ ca na |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.19"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.19</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dravam anyat tu yat kiñcit pītvā pītvā tad uddharet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         prāyo hi vamanenaiva sukhaṃ nirhriyate viṣam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.20"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.20</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         phaṇināṃ viṣavege tu prathamaṃ śoṇitaṃ haret | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dvitīye madhusarpirbhyām agadaṃ saha pāyayet |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.21"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.21</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         nastaḥ<pc> </pc>karmāñjane yuñjyāt tṛtīye viṣanāśane<anchor 
 +                            n="SS.5.5.21-n1"/>
 +                        <caesura/> 
 +                         vānte caturthe viṣaghnāṃ yavāgūṃ pāyayed bhiṣak<anchor 
 +                            n="SS.5.5.21-n2"/> || </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.5.21" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.5.21-n1">We read 
 +                                    <foreign>viṣanāśane</foreign>, agreeing with the acc. 
 +                                dual of <foreign>nastaḥkarmāñjane</foreign>, against the 
 +                                Nepalese witnesses K and H, because an accusative does not 
 +                                construe. It is most unlikely to be an adverbial form 
 +                                qualifying <foreign>yuñjyat</foreign>.</item> 
 +                        </list> 
 +                        <list type="Note"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.5.21-n2"> At this point in manuscript K, 
 +                                the scribe's eye skipped from the word 
 +                                    <foreign>yavāgūṃ</foreign> forward to the phrase 
 +                                    <foreign>yavāgūn dāpayed dhitāṃ</foreign> in verse 
 +                                5.5.26b. A different scribe noticed this and added an 
 +                                asterisk to the text and inserted the skipped passage at 
 +                                the bottom of the folio, between two asterisks. This 
 +                                addition is very faint. </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.22"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.22</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śītopacāraṃ puruṣaṃ vegayoḥ pañcaṣaṣṭhayoḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         pāyayec chodhanaṃ tīkṣṇaṃ yavāgūñ cāpi kīrttitām | </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.23"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.23</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         saptame tv avapīḍena śiras tīkṣṇena śodhayet |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.24"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.24</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pūrvo maṇḍalināṃ vego darvīkaravad ācaret | </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.25"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.25</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dvitīye sarppirmmadhunī pāyayitvā ca vāmayet |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.26"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.26</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tṛtīye ca viriktasya yavāgūn dāpayed dhitām | 
 +                        <caesura/> 
 +                         caturthe pañcame cāpi darvvīkaravad ācaret |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.27"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.27</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kākolyādir hitaḥ ṣaṣṭhe peyaś ca madhuro 'gadaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         hito 'vapīḍe tv agadaḥ saptame viṣanāśanaḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.28"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.28</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         atha rājimatāṃ vege prathame śoṇitaṃ haret |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.29"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.29</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vāntaṃ dvitīye tv agadaṃ pāyayed viṣanāśanam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tṛtīyādiṣu triṣv eva vidhir dārvīkaro hitaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.30"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.30</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ṣaṣṭhe 'ñjanaṃ tīkṣṇatamam avapīḍaś ca saptame | 
 +                        <caesura/> 
 +                         garbhiṇībālavṛddhānāṃ sirāvedhavivarjitam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.31"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.31</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣārttiṣu yathoddiṣṭaṃ vidhānaṃ mṛdu śasyate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         raktāvasekāñjanāni naratulyāny ajāvike |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.32"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.32</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         gavāśvayos tad dviguṇaṃ triguṇaṃ mahiṣoṣṭrayoḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         caturguṇaṃ tu nāgānāṃ kevalaṃ sarvapakṣiṇām |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.33"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.34"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.34</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         deśa<pc> </pc>prakṛti<pc> </pc>sātmya<pc> </pc>rtu<pc> </pc>viṣavegabalābalam<anchor 
 +                            n="SS.5.5.34-n1"/>
 +                        <caesura/> 
 +                         pradhārya nipuṇaṃ budhyā tataḥ karma samācaret | </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.5.34" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.5.34-n1">We emend <foreign>ntu</foreign> 
 +                                to <foreign>rtu</foreign>; the readings of this akṣara in 
 +                                the Nepalese manuscripts are hard to judge, but on balance 
 +                                it looks as if scribes at an earlier stage of transmission 
 +                                may have misread <foreign>rtu</foreign> as 
 +                                    <foreign>ntu</foreign>.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.35"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.36"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.37"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.38"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.39"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.40"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.41"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.42"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.43"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.44"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.45"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.46"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.47ab"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.47cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.47</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         niḥśeṣaṃ nirharec cainaṃ viṣaṃ paramadurjayam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.48"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.48</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         svalpam apy avatiṣṭhaṃ hi bhūyo vegāya kalpate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kuryād vā sādavaivarṇṇyajvarakāsaśirorujaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.49"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.49</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śoṣaśophapratiśyāyatimirāruci<pc> </pc>jāḍyatām | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tāsu cāpi yathāyogaṃ pratikarma prayojayet |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.50"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.50</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣārttopadravāṃś cāpi yathāsvaṃ samupācaret || 
 +                        <caesura/> 
 +                         athāriṣṭāṃ vimucyāśu pracchayitvāṅkitaṃ tayā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.51"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.51</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vidyāt tatra viṣaṃ skannaṃ bhūyo vegāya kalpate |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.52"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.52.add-1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.52.add-1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣāpāye 'nilaṃ kruddhaṃ jayed anilavāraṇaiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.53"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.53</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         taila<pc> </pc>madya<pc> </pc>kulatthāmla<pc> </pc>varjair 
 +                        viṣaharāyutaiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         pittaṃ pittajvaraharaiḥ kaṣāyasneharecanaiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.54"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.54</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kapham āragvadhādyena sakṣaudreṇa gaṇena tu ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.55"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.56"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.56</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         gāḍhaṃ baddhe 'riṣṭayā pracchite vā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tīkṣṇair lepair viṣaśeṣeṇa vāpi | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śūne gātre klinnam atyarthapūti 
 +                        <caesura/> 
 +                         śīrṇṇaṃ māṃsaṃ viṣapūti pradiṣṭaṃ ||</l> 
 + 
 +                    <l met="unmetrical" xml:id="SS.5.5.57"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.57</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sadyaḥ kṣataṃ pacyate yasya jantoḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṛṣṇaṃ raktaṃ sravate dahyate ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śyāvībhūtaṃ klinnam atyarthapūti | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṣatāt māṃsaṃ śīryate yasya cāpi |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.58"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.58</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tṛṣṇā mūrcchā jvaradāhau ca yasya | 
 +                        <caesura/> 
 +                         digdhāhataṃ taṃ manujam vyavasyet ||<anchor n="SS.5.5.58-n1"/> 
 +                    </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.5.58" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Note"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.5.58-n1">These two hemistiches are in 
 +                                different eleven-syllable metres, 
 +                                    <foreign>śālinī</foreign> and 
 +                                    <foreign>indravajrā</foreign>. The vugate casts the 
 +                                same general material into two <foreign>śālinī</foreign> 
 +                                hemistiches.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.58.add-1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.58.add-1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         liṅgāny etāny eva vā yasya vidyād | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vraṇe viṣaṃ yasya dattaṃ pramādāt | 
 +                        <caesura/> 
 +                         digdhāhataṃ viṣajuṣṭaṃ vraṇañ ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ye cāpy anye viṣapūtivraṇārttāḥ ||</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.59cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.59cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         teṣāṃ dhīmān adhimāṃsāny apohya | 
 +                        <caesura/> 
 +                         jalaukābhiḥ śoṇitaṃ cāpahṛtvā ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.59"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.60"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.60</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         hṛtvā doṣān ūrdhvamadhaś ca samyak | 
 +                        <caesura/> 
 +                         siñcec chītaiḥ kṣīriṇāṃ tvakaṣāyaiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vastrāntarān dāpayec ca pradehāñ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         cchītair dravyair ghṛtayuktair viṣaghnaiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.61"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.61</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṣate 'sthani<anchor n="SS.5.5.61-n1"/> sa viṣair eṣa eva | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vidhiḥ kāryaḥ pittaviṣe tathaiva || 
 +                        <caesura/> 
 +                         trivṛd viśalyā madhukaṃ haridre | 
 +                        <caesura/> 
 +                         mañjiṣṭha<pc> </pc>vakrau lavaṇaś ca sarvaḥ |<anchor 
 +                            n="SS.5.5.61-n2"/> 
 +                    </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.5.61" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.5.61-n1">We emend against the Nepalese 
 +                                manuscripts, following the sense of 
 +                                    <foreign>asthnā</foreign> in the vulgate text.</item> 
 + 
 +                            <item corresp="#SS.5.5.61-n2">There is no <foreign>mañjiṣṭhā 
 +                                    varga</foreign>; there is a plant 
 +                                    <foreign>vakra</foreign>.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.62"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.62</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kaṭutrikaṃ caiva vicūrṇṇitāni 
 +                        <caesura/> 
 +                         śṛṅge nidadhyāt madhusaṃyutāni | 
 +                        <caesura/> 
 +                         eṣo 'gado hanti viṣaṃ prayuktaḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         pānāñjanābhyañjana<pc> </pc>nasya<pc> </pc>yogaiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.63"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.63</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         avāryavīryo<anchor n="SS.5.5.63-n1"/> viṣavegahantā 
 +                        <caesura/> 
 +                         mahāgado nāma mahāprabhāvaḥ || 
 +                        <caesura/> 
 +                         viḍaṅga<pc> </pc>pāṭhā<pc> </pc>triphalājamodā- 
 +                        <caesura/> 
 +                         hiṅgūni vakraṃ trikaṭuṃ tathaiva |</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.5.63" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.5.63-n1">We emend to 
 +                                    <foreign>avārya-</foreign> against the Nepalese 
 +                                manuscripts, following the sense and the vulgate 
 +                                text.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.64"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.64</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarvaś ca vargo lavaṇaḥ susūkṣmaḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         sacitrakakṣaudrayuto nidheyaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śṛṅge gavāṃ śṛṅgamayena caiva 
 +                        <caesura/> 
 +                         pracchāditaḥ pakṣam upekṣitaś ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.65"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.65</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         eṣo 'gadaḥ sthāvarajaṅgamānāñ 
 +                        <caesura/> 
 +                         jetā viṣāṇām ajito hi nāmnā || 
 +                        <caesura/> 
 +                         prapauṇḍarīkaṃ suradāru rāsnā 
 +                        <caesura/> 
 +                         kālānusārī kaṭurohaṇīś ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.66"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.66</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sthauṇeyakadhyāmaka<pc> </pc>padmakāni 
 +                        <caesura/> 
 +                         punnāga<pc> </pc>tālīsa<pc> </pc>suvarcikāś ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kuṭannaṭailāsitasindhuvārāḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         śaileyakuṣṭhe tagaraṃ priyaṅguḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.67"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.67</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         lodhraṃ tathā guggula<pc> </pc>gairikañ ca 
 +                        <caesura/> 
 +                         sasaindhave pippalināgare ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sūkṣmāṇi cūrṇṇāni samāni kṛtvā 
 +                        <caesura/> 
 +                         śṛṅge nidadhyāt madhusaṃyutāni |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.68"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.68</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         eṣo 'gadas tārkṣya iti pradiṣṭo 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣan nihanyād api takṣakasya || 
 +                        <caesura/> 
 +                         māṃsīhareṇutriphalāmuruṅgī 
 +                        <caesura/> 
 +                         mañjiṣṭha<pc> </pc>yaṣṭyāhvaya<pc> </pc>padmakāni |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.69"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.69</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viḍaṅga<pc> </pc>tālīsa<pc> </pc>sugandhikailā 
 +                        <caesura/> 
 +                         tvakkuṣṭhavakrāṇi sacandanāni | 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhārgī paṭolīkiṇihī sapāṭhā 
 +                        <caesura/> 
 +                         mṛgādanī kroṣṭakamekhalā ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.70"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.70</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pālindyaśokau kramukaṃ surasyā 
 +                        <caesura/> 
 +                         prasūnam āruṣkarajañ ca puṣpam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         cūrṇṇāny athaiṣāṃ nihitāni śṛṅge 
 +                        <caesura/> 
 +                         deyāni pittāni samākṣikāni |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.71"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.71</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         varāhagodhāśikhiśalyakānāṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         mārjārajaṃ pārṣatanākule ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         yasyāgado 'yaṃ sukṛto gṛhastho 
 +                        <caesura/> 
 +                         nāmnārṣabho nāma nararṣabhasya |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.72"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.72</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         na tatra sarpāḥ kuta eva kīṭās 
 +                        <caesura/> 
 +                         tyajanti vīryāṇi viṣāṇi caiva | 
 +                        <caesura/> 
 +                         etena bheryaḥ paṭahāś ca digdhāḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         nānadyamānā viṣam āśu hanyuḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.73"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.73</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         digdhāḥ patākāś ca nirīkṣya sadyo 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣābhibhūtāḥ sukhino bhavanti || 
 +                        <caesura/> 
 +                         lākṣā hareṇvau naladapriyaṅgvau 
 +                        <caesura/> 
 +                         mañjiṣṭhayaṣṭyāhvayapṛthvikāś ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.74"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.74</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         cūrṇṇīkṛto 'yaṃ rajanīvimiśro 
 +                        <caesura/> 
 +                         vargo nidheyo madhusarpiṣāktaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śṛṅge gavāṃ pūrvavad ā pidhānas 
 +                        <caesura/> 
 +                         tataḥ prayojyo 'ñjana<pc> </pc>pāna<pc> </pc>nasyaiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.75"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.75</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sañjīvano nāma gatāsukalpān 
 +                        <caesura/> 
 +                         eṣo 'gado jīvayatīha martyān | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śleṣmātakīkaṭphalamātuluṅga 
 +                        <caesura/> 
 +                         śvetā girihvā kiṇihī sitā ca ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.76"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.76</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sataṇḍulīyo 'gada eṣa mukhyo 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣeṣu darvīkararājilānām || 
 +                        <caesura/> 
 +                         drākṣāśvagandhā gajavṛttikā ca 
 +                        <caesura/> 
 +                         śvetā ca piṣṭā samabhāgayuktāḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.77"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.77</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         deyo dvibhāgaḥ surasacchadasya 
 +                        <caesura/> 
 +                         kapitthabilvād api dāḍimāc ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tathā ca bhāgo sitasinduvārād 
 +                        <caesura/> 
 +                         aṅkollabījād api gairikāc ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.78ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.78ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         eṣo 'gadaḥ kṣaudrayuto nihanti 
 +                        <caesura/> 
 +                         viśeṣato maṇḍalinām viṣāṇi ||</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.78cd"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.79"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.80"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.81"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.82"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.83"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.84ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.84ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         somarājīyabahulā kadalī sinduvārakaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.85ab"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.85cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.85cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śyāmāmbaṣṭhā tālapatrī tathāmrāśmantako 'pi ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.85.add-1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.85.add-1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         maṇḍūkaparṇṇī varuṇaḥ saptalā sa punarṇṇavā || </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.84cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.84cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         corako nāgavinnā ca tathā sarpasugandhikā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.5.86"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.5.86</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhūmī kuravakaś caiva gaṇa ekarasaḥ smṛtaḥ || 
 +                        <caesura/> 
 +                         ekaikaśo dvandvaśo vā prayoktavyo viṣāpahaḥ || </l> 
 + 
 +                    <p style="prose" xml:id="SS.5.5.trailer">|| iti kalpe 5 ||</p> 
 + 
 +                </div> 
 + 
 +                <div n="6" type="adhyāya"> 
 + 
 +                    <head>[Adhyāya 6 in the Nepalese MSS, dhyāya 7 in the vulgate]</head> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         athāto mūṣikākalpaṃ vyākhyāsyāmaḥ ||<anchor n="SS.5.7.1-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.1" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.1-n1">This chapter is numbered chapter 
 +                                6 in witnesses N and H.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.2"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.3"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.3</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pūrvam uktāḥ śukraviṣāḥ mūṣikā ye samāsataḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         nāmalakṣaṇabhaiṣajyair aṣṭādaśa nibodha tāḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.4"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.4</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         lālanaḥ putrakaḥ kṛṣṇo vasiraś cikkiras tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         cchucchundaro 'ralaś caiva kaṣāyadaśano 'pi ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.5"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.5</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kuliṅgaś cājitaś caiva capalaḥ kapilas tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kokilo 'ruṇa<pc> </pc>saṃjñaś ca mahākṛṣṇas tathonduruḥ |<anchor 
 +                            n="SS.5.7.5-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.5" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.5-n1">I emend the Nepalese reading 
 +                                    <foreign>kokilā</foreign> in accordance with the 
 +                                vulgate, for grammar. One solution would be to read 
 +                                    <foreign>kokilā</foreign>, but there is no other 
 +                                evidence for this lexeme.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.6"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.6</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śvetaś ca mahatā sārdhaṃ kapilenākhunā tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         mūṣikaś ca kapotābhas tathaivāṣṭādaśa smṛtāḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.7"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.7</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śukraṃ patati yatraiṣāṃ śukraspṛṣṭaiḥ spṛśanti vā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         nakhadantādibhis tasmiṃ gātre raktaṃ praduṣyati |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.8"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.8</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         jāyante granthayaḥ śophāḥ karṇṇikā maṇḍalāni ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         piṭakopacayāś cogrā visarpāḥ kiṭibhāni ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.9"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.9</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         parvabhedo rujaś cāpi jvaro mūrcchā ca dāruṇāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         daurbalyam aruciḥ sādo vamathur lomaharṣaṇam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.10"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.10</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṣṭarūpaṃ samāsoktam etad vyāsam ataḥ śṛṇu || 
 +                        <caesura/> 
 +                         lālāsrāvo lālanena cchardi hikkā ca jāyate |<anchor 
 +                            n="SS.5.7.10-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.10" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.10-n1">I emend the Nepalese reading 
 +                                    <foreign>lālanā</foreign> in accordance with the 
 +                                vulgate, for metre (in the case of K, which is short of a 
 +                                syllable) and to provide a subject for the sentence. The 
 +                                use of the instrumental also follows the grammatical 
 +                                pattern of rat-names in the subsequent paragraphs. Reading 
 +                                K as an ablative, <foreign>lālanāc chardi</foreign> still 
 +                                leaves the verse short of a syllable.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.11"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.11</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         taṇḍulīyakakalkaṃ tu lihyāt tatra samākṣikam || 
 +                        <caesura/> 
 +                         putrakeṇāṅgasaṃsādaḥ pāṇḍu<pc> </pc>valguś ca jāyate |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.12"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.12</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         cīyate granthibhiś cāṅgaṃ śiśur mūṣikasaṃsthitaiḥ |<anchor 
 +                            n="SS.5.7.12-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śirīṣeṅgudipatraṃ tu lihyāt tatra samākṣikam ||</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.12" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.12-n1">The expression <foreign>śiśur 
 +                                    mūṣikasaṃsthitaiḥ</foreign> is problematic. Various 
 +                                ideas for emendation do not greatly help.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.13"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.13</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṛṣṇenāsṛk chardayati durdine tu viśeṣataḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śirīṣapatraṃ kuṣṭhailāḥ pibet kiṃśukabhasmanā ||<anchor 
 +                            n="SS.5.7.13-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.13" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.13-n1">The Nepalese witnesses are clear 
 +                                about the lack of visarga after 
 +                                    <foreign>kuṣṭhailā</foreign>.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.14"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.14</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vasireṇānnavidveṣo jṛmbho romnāñ ca kuṣṭhatā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         pibed āragvadhādin tu vāntas tatrāśu mānavaḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.15"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.15</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         cikkireṇa śiroduḥkhaṃ śopho hikkā vamis tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         suvānto jālinīkvāthaiḥ sāram aṅkollajam pibet ||<anchor 
 +                            n="SS.5.7.15-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.15" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.15-n1">Ḍalhaṇa noted that the 
 +                                commentator Gayadāsa had this reading, <foreign>suvānto 
 +                                    ... pibet</foreign>, i.e., the Nepalese 
 +                                reading.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.16cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.16cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         chucchundareṇa viṭsaṅga<pc> </pc>grīvāstambha<pc 
 +                        > </pc>vijṛmbhikāḥ |<anchor n="SS.5.7.16cd-n1"/> 
 +                    </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.16cd" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.16cd-n1">We emend to 
 +                                    <foreign>viṭsaṅga</foreign>, a known condition. 
 +                                Witness K is so effaced at this point that one could 
 +                                project any reading on it. Witness H has post corr. 
 +                                tamperings that obscure its readings. The vulgate retains 
 +                                the <foreign>-ṭch-</foreign> conjunct at this place in the 
 +                                text, albeit in different words. Probably it is the sandhi 
 +                                of <foreign>viṭ+śaṅga</foreign> (Macdonell para. 53a: 
 +                                    <foreign>-ṭ+ś-</foreign> to <foreign>-ṭch-</foreign>
 +                                with the common Nepalese scribal insensitivity to the 
 +                                    <foreign>s/ś</foreign> distinction.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.16ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.16ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yavanālārṣabhīkṣāraṃ vṛhatyau cātra dāpayet ||<anchor 
 +                            n="SS.5.7.16ab-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.16ab" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.16ab-n1">We add <foreign>cātra 
 +                                    dāpayet</foreign> following MS H and Ḍalhaṇa'
 +                                citation of this reading from Gayadāsa. MS K is impossible 
 +                                to read definitively here.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.17"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.18ab"><anchor n="SS.5.7.18ab-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.18ab" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.18ab-n1">The text 
 +                                    <foreign>aṅkoṭha...viṣāpaham</foreign> in the 
 +                                vulgate's 5.7.18ab reads like a marginal note that has 
 +                                migrated into the main text.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.18cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.18cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         grīvāstambho 'ralenātha rujāś cādaṃśamaṇḍale |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.19"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.19</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         mahāgadam mahāvīryaṃ lihyāt tatra samākṣikam || 
 +                        <caesura/> 
 +                         nidrā kaṣāyadantena jāyate kārśyam eva ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.20"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.20</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         lihyāt tatra śirīṣasya madhunā sāramāṣakān || 
 +                        <caesura/> 
 +                         kuliṅgena rujaḥ śopho rājyaś cā<pc> </pc>daṃśa<pc> </pc>maṇḍale 
 +                        |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.21"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.21</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sahe sasinduvāre ca lihyāt tatra samākṣike || 
 +                        <caesura/> 
 +                         ajitena vamī mūrcchā hṛdgrahaḥ kṛṣṇagātratā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.22">tatra snuhākṣīrayuktāṃ mañjiṣṭhāṃ madhunā lihet 
 +                        || 
 +                        <caesura/> 
 +                         capalena bhavec chardir mūrcchā ca saha tṛṣṇayā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.23"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.23</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sabhasmakāṣṭhāṃ sajaṭāṃ kṣaudreṇa triphalāṃ pibet || 
 +                        <caesura/> 
 +                         kapilena vraṇaṃ kothaṃ jvaro granthyudgamas tathā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.24"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.24</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṣaudreṇa lihyāc chvetātra śvetā vāpi punarṇṇavā || 
 +                        <caesura/> 
 +                         granthayaḥ kokilenoktā jvaro dāhaś ca dāruṇaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.25"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.25</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         nīlāvarṣābhuniḥkvāthaiḥ siddhaṃ tatra pibed ghṛtam || 
 +                        <caesura/> 
 +                         aruṇenānilaḥ kruddho vātajāṃ kurute gadān |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.26"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.26</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         mahākṛṣṇena pittañ ca śvetena kapha eva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         mahatā kapilenāsṛk kapotena catuṣṭayam ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.27"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.27</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhavanti caiṣān daṃśeṣu granthimaṇḍalakarṇṇikāḥ || 
 +                        <caesura/> 
 +                         piḍakopacayāś cāṅge śophāś ca bhṛśa<pc> </pc>dāruṇāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.28"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.28</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dadhikṣīraghṛtaprasthās trayaḥ pratyekaśo mitāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         karañjāragvadhaṃ vyoṣaṃ bṛhaty<pc> </pc>aṃśumatī<pc> </pc>sthirāḥ 
 +                        |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.29"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.29</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         niṣkvāthya tasya kvāthasya caturthāṃśaḥ punarbhavet || 
 +                        <caesura/> 
 +                         tṛvṛt<pc> </pc>tilvāmṛtā<pc> </pc>vakra<pc> </pc>sarvagandhāgamṛttikāḥ 
 +                            |<anchor n="SS.5.7.29-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.29" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.29-n1">The Nepalese MSS support the 
 +                                reading <foreign>agamṛttikā</foreign>, a reading attested 
 +                                by Jejjaṭa as cited by Ḍalhaṇa in his comment on this 
 +                                verse.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.30"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.30</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kapitthadāḍimatvak ca ślakṣṇapiṣṭāni dāpayet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tat sarvam ekataḥ kṛtvā śanair mṛdvagninā pacet ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.31"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.31</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pañcānām aruṇādīnāṃ viṣam etad vyapohati | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kākādanīkākamācī svarasveṣv athavā kṛtam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.32"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.32</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sirāś ca vyadhayet prāptāḥ kuryāt saṃśodhanāni ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarvveṣu vā vidhiḥ kāryo mūṣikāṇām viṣeṣv ayaṃ || </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.33"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.33</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dagdhvā visrāvayed daṃśaṃ pracchitañ ca pralepayet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śirīṣarajanīvakraṃ kuṃkumair amṛtāyutaiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.34ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.34ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         cchardanaṃ nīlinīkvāthaiḥ śukākhyāṅkollayor api |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.35"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.36"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.37"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.37</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         virecane tṛvṛddantītriphalākalka iṣyate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śirovirecane sāraḥ śirīṣasya phalāni vā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.38"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.38</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kaṭutrikāḍhyaś ca hito gomayasvaraso 'ñjane | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kapitthagomayarasau sakṣaudrau leha iṣyate |<anchor 
 +                            n="SS.5.7.38-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.38" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.38-n1">We emend to the vulgate'
 +                                    <foreign>gomayasvaraso</foreign> against the Nepalese 
 +                                MSS.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.39"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.40"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.40</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         taṇḍulīyakamūleṣu sarpiḥ siddhaṃ piben naraḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         āsphotamūlasiddham vā pañcakāpittam eva vā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.41"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.41</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         mūṣikāṇāṃ viṣaṃ prāyaḥ kupyaty abhreṣu nirhṛtam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatrāpy eṣa vidhiḥ kāryaḥ yaś ca dūṣīviṣāpahaḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.42"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.42</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sthirāṃ mandarujāś cāpi karṇṇikāṃ pracchayed bhiṣak | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarvasminn eva tu viṣe vraṇavac cācaret kriyām ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.43"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.43</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śvaśṛgālavṛkavyāghratarakṣvāder viṣaṃ yadā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śleṣmā praduṣṭo muṣṇāti saṃjñāṃ saṃjñāvahāśritaḥ ||<anchor 
 +                            n="SS.5.7.43-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.43" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.43-n1">Unfortunately, the reading of MS 
 +                                K has been overwritten perhaps by a second hand and the 
 +                                result is unclear.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.44"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.44</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tadā prasrastalāṅgūlahanuskandho 'bhilālimān | 
 +                        <caesura/> 
 +                         avyaktavadhiro 'ndhaś ca so 'nyonyam abhidhāvati |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.45"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.45</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tena daṣṭasya cāṅge syuḥ<anchor n="SS.5.7.45-n1"/> suptaḥ kṛṣṇaṃ 
 +                        kṣaraty asṛk ||</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.45" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Note"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.45-n1">The reading <foreign>cāṅge 
 +                                    syuḥ</foreign> is almost certainly erroneous but 
 +                                emendations such as <foreign>cāṅgeṣu, cāṅgasya</foreign> 
 +                                do not help materially.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.46"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.46</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         digdhaviddhasya liṅgena prāyaśaś cābhiliṅgitaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         yena cāpi bhaved daṣṭas tasya ceṣṭārutan naraḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.47"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.47</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bahuśaḥ pratikurvāṇaḥ kriyāhīno vinaśyati || 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃṣṭriṇā yena daṣṭas tu taṃ daṣṭo yadi paśyati |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.48"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.48</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         apsu vā yadi vādarśe 'riṣṭaṃ tasya vinirdiśet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         yadi trasyaty adaṣṭo 'pi śabdasparśanadarśanaiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.49ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.49ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         jalatrāsaṃ tu taṃ vidyād ṛṣṭaṃ tad api kīrttitam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.49cd"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.50ab"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.50cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.50cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         visrāvya daṃśaṃ taṃ daṣṭe sarpiṣā paridāhitam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.51"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.51</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pradihyād agadaiḥ sarpiḥ purāṇaṃ cāpi pāyayet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         arkakṣīrayutañ cāpi śīghran dadyād virecanam |<anchor 
 +                            n="SS.5.7.51-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.51" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.51-n1">Ḍalhaṇa recorded variant 
 +                                versions of this verse known to Jejjaṭa, Gayadāsa and 
 +                                others.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.52ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.52ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śvetāṃ punarṇṇavāñ cāsyai dadyād dhuttūrakāyutām |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.52cd"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.53"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.54"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.55"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.56"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.57"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.58"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.59"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.60ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.60ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         snāpayet taṃ nadītīre samantrair vā catuṣpathe |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.60cd"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.60.add-1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.60.add-1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bījaratnauṣadhīgarbhaiḥ kumbhaiḥ śītāmbupūritaiḥ ||</l> 
 + 
 +                    <!-- 59cd is given after 60 and given it above, id no. 60.1 --> 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.61ab"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.61cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.61cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         alarkādhipate yakṣa sārameyagaṇādhipa |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.62"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.62</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         alarkajuṣṭam etan me nirviṣaṃ kuru mā cirāt || svāhā || 
 +                        <caesura/> 
 +                         dadyāt saṃśodhanan tīkṣṇam evaṃ snātasya dehinaḥ |<anchor 
 +                            n="SS.5.7.62-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.7.62" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.7.62-n1">We emend to the vulgate text. 
 +                                The patient was previously bathed, and the Nepalese 
 +                                readings, though probably representing a different 
 +                                reading, are not coherent.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.63ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.7.63</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         aśuddhasya surūḍhe 'pi vraṇe kupyati tad viṣam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.63cd"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.63.add-1"> 
 +                        <label>5.7.63.1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         prasupto votthito vāpi svasthaḥ trasto na sidhyati | 
 +                        <caesura/> 
 +                         jalatrāsī ca yo martyo daṣṭe yaś ca prakupyatīti ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.64"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.7.65"/> 
 + 
 +                    <l style="prose" xml:id="SS.5.7.trailer">kalpe 6 || o ||</l> 
 + 
 +                </div> 
 + 
 + 
 + 
 + 
 + 
 +                <div n="7" type="adhyāya"> 
 + 
 +                    <head>[Adhyāya 7 in the Nepalese MSS, 6 in the vulgate]</head> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         athāto dundubhisvanīyaṃ kalpaṃ vyākhyāsyāmaḥ || <anchor 
 +                            n="SS.5.6.1-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.6.1" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.6.1-n1">This chapter is numbered chapter 
 +                                7 in witness H.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.2"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.3"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.3</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhavāśvakarṇṇa<pc> </pc>tiniśa<pc> </pc>picumarda<pc> </pc>pāṭalī<pc> </pc>pāribhadrakodumbara<pc> </pc>karaghāṭakārjuna<pc> </pc>sarjja<pc> </pc>kapītana<pc> </pc>śleṣmātakāṅkoṭha<pc> </pc>kuṭaja<pc> </pc>śamī<pc> </pc>kapitthāśmantakārka<pc> </pc>ciribilva<pc> </pc>mahāvṛkṣārala<pc> </pc>madhuka<pc> </pc>madhukaśigru<pc> </pc>śāka<pc> </pc>gojī<pc> </pc>bhūja<pc> </pc>tilvakekṣuraka<pc> </pc>gopaghoṇṭārimedānāṃ<anchor 
 +                            n="SS.5.6.3-n1"/> bhasmāny āhṛtya gavāṃ mūtreṇa kṣārakalpena 
 +                        parisrāvya vipacet | dadyāc cātra pippalī<pc 
 +                            > </pc>pippalīmūla<pc> </pc>taṇḍulīyaka<pc 
 +                            > </pc>varāṅga<pc> </pc>coraka<pc> </pc>mañjiṣṭhā<pc 
 +                            > </pc>karañjikā<pc> </pc>hastipippalī<pc 
 +                            > </pc>viḍaṅgā<pc> </pc>gṛhadhūmānanta<pc> </pc>soma<pc 
 +                            > </pc>sarala<pc> </pc>bāhlīka<pc> </pc>kuśāmra<pc 
 +                            > </pc>sarṣapa<pc> </pc>varuṇa<pc> </pc>plakṣa<pc 
 +                            > </pc>nicula<pc> </pc>vardhamāna<pc> </pc>vañjula<pc 
 +                            > </pc>putraśreṇī<pc> </pc>saptaparṇṇa<pc 
 +                            > </pc>ṭuṇṭukailavāluka<pc> </pc>nāgadanty<pc 
 +                            > </pc>ativiṣā<pc> </pc>bhadradāru<pc> </pc>marica<pc 
 +                            > </pc>kuṣṭha<pc> </pc>vacā<pc> </pc>cūrṇṇāni lohānāṃ 
 +                        samabhāgāni tataḥ kṣāravad āgatapākam avatārya lohakumbhe 
 +                        nidadhyāt |</l> 
 +                    <ab corresp="#SS.5.6.3" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.6.3-n1">Note the unanimous Nepalese MS 
 +                                reading MIA <foreign>bhūja</foreign> for OIA 
 +                                    <foreign>bhūrja</foreign>.</item> 
 +                        </list></ab> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.4"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.4</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         etena dundubhiṃ limpet patākāstaraṇāni ca ||<anchor 
 +                            n="SS.5.6.4-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         darśanāc chravaṇāc cāpi viṣān sarvān pra<pc> </pc>mucyate |</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.6.4" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.6.4-n1">Cited in the 
 +                                    <title>Rasavaiśeṣika</title> (Muthuswami 1976, p. 55, 
 +                                sūtra 136).</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.5"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.5</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         eṣa kṣārāgado nāma śarkarāsv aśmarīṣu ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         arśassu vātagulmeṣu kāsaśūlodareṣu ca |</l> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.6"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.6</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ajīrṇṇe grahaṇīdoṣe bhaktadveṣe ca dāruṇe | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śophe sarvasare cāpi deyaḥ śvāse ca dustare |</l> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.7"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.7</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         eṣa sarvaviṣārttānāṃ sarvathaivopayujyate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tathā takṣakamukhyānām api sarpāṃkuśo 'gadaḥ ||</l> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.8"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.9"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.10"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.11"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.12"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.12</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         apāmārgasya bījāni śirīṣasya ca māṣakām | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śvete dve kākamācīñ ca gavām mūtreṇa pīṣayet |<anchor 
 +                            n="SS.5.6.12-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.6.12" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.6.12-n1">Note the BHS form 
 +                                    <foreign>pīṣayet</foreign> and see discussion in the 
 +                                translation.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.13"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.13</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarpir eteṣu saṃsiddhaṃ viṣasaṃśamanaṃ param | 
 +                        <caesura/> 
 +                         amṛtaṃ nāma vikhyātam api sañjīvayet mṛtam ||</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.14"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.14</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         candanāguruṇī kuṣṭhaṃ tagaraṃ tailaparṇṇikam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         prapauṇḍarīkan naladaṃ saralaṃ devadāru ca |</l> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.15"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.15</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhadraśriyaṃ yavaphalāṃ bhārgīn nīlīṃ sugandhikām | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kāleyakaṃ padmakañ ca madhukaṃ sanakhāṃ jaṭām |</l> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.16"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.16</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         punnāgailailavālūni gairikaṃ dhyāmakaṃ tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         toyaṃ sarjarasaṃ māṃsīṃ śatapuṣpāṃ hareṇukām |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.17"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.17</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tālīsapatraṃ kṣudrailāṃ priyaṅgū sakuṭannaṭām | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tilapuṣpaṃ saśaileyam patraṃ kālānusārivām |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.18"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.18</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kaṭutrikaṃ śītaśivaṃ kāśmaryaṃ kaṭurohiṇīm | 
 +                        <caesura/> 
 +                         somarājīm ativiṣāṃ pṛthvīkām indravāruṇīm |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.19"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.19</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         uśīre dve varuṇakaṃ kustumburyo nakhāni ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tvacaṃ taskarasāhvañ ca granthilāṃ saharītakīm | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śvete haridre sthauṇeyaṃ lākṣāñ ca lavaṇāni ca |</l> 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.20"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.20</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kumudotpalapadmāni puṣpañ cāpi tathārjakam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         campakāśoka<pc> </pc>sumanā<pc> </pc>tilaka<pc> </pc>prasavāni ca 
 +                        |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.21"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.21</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pāṭalīśālmalī<pc> </pc>śelū<pc> </pc>śirīṣāṇān tathaiva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         surasyās tṛṇamūlyasya sinduvārasya yāni ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.22"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.22</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhavāśvakarṇṇayoś cāpi puṣpāṇi tiniśasya ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.23"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.23</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         etat sambhṛtya sambhāraṃ sūkṣmaṃ cūrṇṇaṃ tu kārayet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         gopittamadhusarpirbhir yuktaṃ śṛṅge nidhāpayet |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.24"> 
 +                        <label>1938 ed. 6.24</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhagnaskandha<pc> </pc>vivṛttākṣaṃ mṛtyor daṃṣṭrāntaraṃ gatam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         anenāgadamukhyena manuṣyaṃ punar ānayet |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.25"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.25</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         eṣo 'gnikalpaṃ durvāraṃ kruddhasyāmitatejasaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarvanāga<pc> </pc>pater hanyād api vā vāsuker viṣam |<anchor 
 +                            n="SS.5.6.25-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.6.25" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.6.25-n1"> We emend 
 +                                    <foreign>-nāgagater</foreign> of the Nepalese 
 +                                witnesses to <foreign>-nāgapater</foreign>, for the sense 
 +                                and following the vulgate.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.26"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.26</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         mahāsugandho nāmnāyaṃ pañcāśītyaṅgasaṃbhṛtaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         rājāgadānāṃ sarveṣāṃ rājño haste bhavet sadā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.27"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.27</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tenānuliptaś ca nṛpo bhavet sarvajanapriyaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhrājiṣṇutāñ ca labhate śatrumadhyagato 'pi saḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.28"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.28</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         uṣṇavarjyo vidhiḥ kāryo viṣārttānāṃ vijānatā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tyaktvā kīṭaviṣaṃ tad dhi śītenābhipravardhate |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.29"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.30"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.31"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.31</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         divāsvapnaṃ vyavāyañ ca vyāyāmaṃ krodham ātapam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         surātilakulatthāṃś ca varjayīta viṣāturaḥ ||</l> 
 +                    <l xml:id="SS.5.6.32"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.6.32</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         prasannadoṣaṃ prakṛtisthadhātum annābhikāmaṃ 
 +                            samamūtraviṭkam<anchor n="SS.5.6.32-n1"/>
 +                        <caesura/> 
 +                         prasannasarvendriyacittaceṣṭaṃ vaidyo 'vagacched aviṣaṃ manuṣyam 
 +                        || </l> 
 + 
 +                    <l style="prose" xml:id="SS.5.6.trailer">iti kalpe 7 </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.6.32" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.6.32-n1"> Ḍalhaṇa was aware of the 
 +                                reading <foreign>-viṭkam</foreign>, which he called 
 +                                "sensible'' (<foreign>subodham</foreign>).</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                </div> 
 + 
 + 
 +                <div n="8" type="adhyāya"> 
 + 
 +                    <head>[Adhyāya 8]</head> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         athātaḥ kīṭakalpaṃ vyākhyāsyāmaḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.2"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.3"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.3</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarpāṇāṃ śukraviṇmūtraśavapūtyaṇḍasambhavāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vāyvagnyambuprakṛtayaḥ kīṭās tu trividhāḥ smṛtāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.4"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.4</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarvadoṣaprakṛtibhir yuktāś cāpy apare matāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kīṭās te 'pi sughorās te sarva eva caturvidhāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.5"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.5</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         uṇḍunābhas tuṇḍikerī śṛṅgī śatakulimbhakāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ucciṭiṅgāgnyalpavācaḥ viciṭiṅgamasūrikāḥ |<anchor n="SS.5.8.5-n1" 
 +                        /></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.5" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.5-n1">The conjecture 
 +                                    <foreign>ucciṭiṅgāgnyalpavācaḥ</foreign> is 
 +                                uncertain.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.6"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.6</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         āvarttakas tathorabhraḥ śārikāmukhavaidalau | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śatakurdo 'bhirājīva paruṣaś citraśīrṣakaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.7ab"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.7cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.7cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         aṣṭādaśaite vāyavyāḥ kīṭāḥ vātaprakopanāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.8"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.8</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tair bhavantīha daṣṭānāṃ rogā vātanimittajāḥ || 
 +                        <caesura/> 
 +                         kauṇḍinyaḥ kaṇabhaḥ svargo vāraṇī patravṛścikaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.9"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.9</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vināsikā brahmaṇīkā bindulo bhramaras tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         bāhyakaḥ piccaṭāḥ kumbhīvarcaḥ kīro 'rimedakaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.10"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.10</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         padmakīṭo dundubhako maśakaḥ śatapādakaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         pañcālakaḥ pākamatsyaḥ kṛṣṇatuṇḍo 'tha garddabhī |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.11"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.11</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kīṭāḥ krimisarāvī ca yaś cānyaḥ śleṣmakaḥ smṛtaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ete hy agniprakṛtayaś caturviṃśatir īritāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.12"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.12</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tair bhavantīha daṣṭānāṃ rogāḥ pittanimittajāḥ |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.12-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vaiśvambharaḥ pañcaśuklaḥ pañcakṛṣṇo 'tha kokilaḥ |</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.12" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.12-n1">We emend <foreign>vegā</foreign> 
 +                                to <foreign>rogāḥ</foreign> for sense and on the pattern 
 +                                of SS.5.8.8 and 5.8.15. </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.13"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.13</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śairyakaḥ pravalākaś ca bhaṭābhaḥ kiṭibho 'ṭakī | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sūcīmukhaḥ kṛṣṇagodhā kuṣṭaḥ kāṣāyavāsikaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.14"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.14</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         trayodaśaite saumyās tu kīṭāḥ śleṣmaprakopanāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.15"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.15</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tair bhavantīha daṣṭānāṃ rogāḥ śleṣmanimittajāḥ || 
 +                        <caesura/> 
 +                         tuṅganāso valabhikaḥ tolako nāhanas tathā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.16"> 
 +                        <label>1938 ed. 58.16</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         koṇṭāgīrī krimikaro yaś ca maṇḍalapuṣpakaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tuṇḍavaktraḥ sarṣapakaḥ sphoṭakaḥ śambukaś ca yaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.17"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.17</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         agnikīṭāś ca ghorāḥ syur dvādaśaite tridoṣajāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tair bhavanti ha daṣṭānāṃ vegajñānāni sarpavat |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.17-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.17" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.17-n1">K's reading <foreign>bhavanti 
 +                                    ha</foreign> is an uncommon but known phrase in the 
 +                                Nidāna, Kalpa, and Uttara sthānas. </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.18"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.19"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.20ab"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.20cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.20cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         piṭakopacayaḥ śophāḥ granthayo maṇḍalāni ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.21ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.21ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dardruś ca karṇṇikāś caiva visarpāḥ kiṭibhāni ca | </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.21cd"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.21.add-1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.21.add-1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhavanti daṃśaparyante dehe vāpi viṣākule |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.22"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.23"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.24"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.25ab"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.25cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.25cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ekajātīn atas tūrdhvaṃ kīṭān bhedena vakṣyate |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.25cd-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.25cd" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.25cd-n1">The passive 
 +                                    <foreign>vakṣyate</foreign> should be a plural 
 +                                governed by nominatives. Or the verb should be taken as 
 +                                transitive.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.26"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.26</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sāmānyato daṣṭaliṅgaiḥ sādhyāsādhyakrameṇa ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         trikaṇṭakaḥ kunī cāpi hastikakṣyo 'parājitaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         catvāra ete kaṇabhāḥ vyākhyātās tīvravedanāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.27-verse"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.27 verse</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ebhir daṣṭasya gurutā gātrāṇām aṅgavedanā |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.27-verse-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         lālāsrāvaś ca bhavati gātrabhedaś ca dāruṇaḥ |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.27-verse-n2"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.27-verse" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.27-verse-n1">The Nepalese MSS agree on 
 +                                the reading <foreign>daṣṭeti</foreign>, which is hard to 
 +                                construe. The vulgate's <foreign>daṣṭasya</foreign> has 
 +                                been adopted.</item> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.27-verse-n1">Note that witness H has a 
 +                                marginal insertion altering the text of K to read instead 
 +                                    <foreign>daṃśavedanā</foreign>with the vulgate.</item> 
 +                        </list> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.27-verse-n2"> The vulgate version of 
 +                                this and following passages are in prose. The Nepalese 
 +                                version here is in vipulā forms of 
 +                                    <foreign>anuṣṭubh</foreign>. </item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.27"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.28-verse-1"> 
 +                        <label> 5.8.28 verse 1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pratisūryaḥ piṅgabhāso bahuvarṇṇo mahāśirāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tathā nirupamaś cāpi pañca godherakāḥ smṛtāḥ |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.28-verse-1-n1"/> 
 +                    </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.28-verse-1" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Testimonia"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.28-verse-1-n1">The Nepalese reading was 
 +                                known to Ḍalhaṇa, who quoted it as the reading "of some" 
 +                                (Ācārya 1938: 587): <foreign>pratisūryaḥ piṅganāso 
 +                                    bahulomā mahāśirāḥ | tathā nirupamaś ceti pañca 
 +                                    goudherakāḥ smṛtāh || tair bhavantīha daṣṭānāṃ 
 +                                    vegajñānāni sarpavat | rujaś ca vividhākārā granthayaś 
 +                                    ca sudāruṇāḥ ||</foreign>.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.28-verse-2"> 
 +                        <label> 5.8.28 verse 2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tair bhavantīha daṣṭānāṃ vegajñānāni sarpavat | 
 +                        <caesura/> 
 +                         rujaś ca vividhākārā granthayaś ca sudāruṇāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.28"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.29-verse-1"> 
 +                        <label> 5.8.29 verse 1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śvetā kṛṣṇā kṛṣṇarājī raktā raktaiś ca maṇḍalaiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarvaśvetā sarṣapikā ṣaḍetā gṛhagolikāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.29-verse-2"> 
 +                        <label> 5.8.29 verse 2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tābhir daṣṭe daṃśatodo hṛtpīḍā dāha eva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃśaśophaś ca bhavati granthijanma ca dāruṇam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.29"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.30-verse-1"> 
 +                        <label> 5.8.30 verse 1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         paruṣā kṛṣṇacitre ca kapilā pītikā tathā |
 +                        <caesura/> 
 +                         raktā śvetāgnivarṇṇā ca śatapādo 'ṣṭadhā smṛtāḥ |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.30-verse-1-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.30-verse-1" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.30-verse-1-n1">In spite of describing 
 +                                broadly similar animals and symptoms, the Nepalese version 
 +                                and the vulgate texts differ so much that it is only 
 +                                marginally worth collating them against each other.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.30-verse-2"> 
 +                        <label> 5.8.30 verse 2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tābhir daṣṭe rujās tīvrā daṃśaśophaś ca dāruṇaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃśe ca piṭakotpattir mūrcchāṃ cāpi sudāruṇāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.30"/> 
 + 
 +                    <!-- dardura --> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.31-verse-1"> 
 +                        <label> 5.8.31 verse 1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śvetaś ca kṛṣṇavarṇṇaś ca śaravarṇṇo 'yam aprabhaḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         kuharo haritaś cāpi bhṛkuṭī koṭikaś ca yaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.31-verse-2"> 
 +                        <label> 5.8.31 verse 2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         aṣṭāv ete kīṭāsañjñā dardurāḥ parikīrttitāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tair daṣṭaḥ kaṇḍusaṃyukto haritaṃ mūrchito vamet |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.31"/> 
 + 
 +                    <!-- jalauka --> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.31.add"> 
 +                        <label> 5.8.31 add</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         jalaukāḥ ṣaṭ samākhyātāḥ salakṣaṇacikitsitāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ahikutthuḥ kutthukaś ca vṛttaśūkas tathaiva ca ||</l> 
 + 
 +                    <!-- viśvambhara --> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.32-verse"> 
 +                        <label> 5.8.32 verse</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         trayo viśvambharāḥ proktāḥ dāhajvararujāvahāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tair daṣṭamātre śvayathur ādaṃśe kaṇḍur eva ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.32"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.33"/> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.34-verse-1"> 
 +                        <label> 5.8.34 verse 1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         phenāgamo 'tisāraś ca koṭhajanmaṃ ca dāruṇam |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.34-verse-1-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         samvāhikā sthūlaśīrṣā brāhmaṇy aṅgulikā tathā |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.34-verse-1-n2"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.34-verse-1" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.34-verse-1-n1">The reading 
 +                                    <foreign>koṭhajanme</foreign> of both witnesses K and 
 +                                H can only be a dual and that makes no sense and does not 
 +                                agree with <foreign>dāruṇam</foreign>.</item> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.34-verse-1-n2">We emend to 
 +                                    <foreign>samvāhikā</foreign> with the vulgate reading 
 +                                in 5.8.34, against the clear <foreign>gam-</foreign> in 
 +                                both witnesses K and H. This suggests that the latter 
 +                                reading predates witness K.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <!-- pipilika --> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.34-verse-2"> 
 +                        <label> 5.8.34 verse 2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vivarṇṇā kapilā<anchor n="SS.5.8.34-verse-2-n1"/> cāpi ṣaṭ 
 +                        proktās tu pipīlikāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tābhir daṣṭe rujā dāhaḥ kaṇḍuśvayathur eva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viśeṣeṇa daṃśaty etāḥ netrayor netravallabhāḥ |</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.34-verse-2" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.34-verse-2-n1"> In MS K, there is an 
 +                                original scribal deletion of <foreign>kā</foreign> in 
 +                                    <foreign>kapikālā</foreign>. And a few characters 
 +                                later, there is a scribal note in the lower margin saying, 
 +                                    <foreign>ṣaṭ proktās tu pipīlikāḥ</foreign>, a reading 
 +                                we find in MS H and the vulgate that completes the number 
 +                                of syllables for a good śloka. </item> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.34-verse-2-n1"> Note also the scribal 
 +                                marginal note at the same place in MS H, noting a variant 
 +                                reading <foreign>karṇṇilā</foreign> (for 
 +                                    <foreign>kapilā</foreign>) as being``in another 
 +                                book.''</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.34"/> 
 + 
 + 
 + 
 +                    <!--                <l xml:id="SS.5.8.35-verse-1"> 
 +                        <label> 5.8.35 verse</label> 
 +                         dāhacoṣau ca niyatau vahnir eva ca tāpite || 
 +                        <caesura/> 
 +                         kāntārikā ca kṛṣṇā ca piṅgalā samadhūlikā |</l>--> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.35-verse-1"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.35"/> 
 + 
 +                    <!-- maśaka --> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.36-verse-1"> 
 +                        <label> 5.8.36 verse 1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         maṇḍalaḥ pārvataś caiva kṛṣṇaḥ sāmudra eva ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.36-verse-2"> 
 +                        <label> 5.8.36 verse 2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         maśako hastināmā ca maśakāḥ pañcakīrttitāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tair daṣṭe roṣasaṃyuktaṃ śūnam ādaṃśamaṇḍalam |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.36-verse-3"> 
 +                        <label> 5.8.36 verse 3</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vedanā rāgabahulaṃ kaṇḍūyuktaṃ kṣaraty asṛk |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.36"/> 
 + 
 +                    <!-- godheraka --> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.38"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.38</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         godherakaḥ sthālakā ca ye ca śvetāgnisaprabhe | 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhṛkuṭī koṭikaś caiva na sidhyanty ekajātiṣu |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.39"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.40"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.41"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.42"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.42</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kīṭair daṣṭān ugraviṣaiḥ sarpavat samupācaret | 
 +                        <caesura/> 
 +                         trividhānān tu śeṣāṇāṃ traividhyaṃ bhavati kriyā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.43"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.43ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         svedāṃ bahuprakārāṃś ca yuñjyād anyatra mūrcchitāt |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.43-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.43" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.43-n1">We treat this as one verse with 
 +                                variants, but the Nepalese text is approximately the 
 +                                vulgate's 5.8.43 a + c.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.44ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.44ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣaghnañ ca vidhiṃ kuryāt kuryāt saṃśodhanāni ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.44cd"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.45"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.46"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.47"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.48"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.49"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.50"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.51"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.52"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.53"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.54"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.55"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.56abcd"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.56ef"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.56ef</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         trividhā vṛścikāḥ proktā mandamadhyamahāviṣāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.57ab"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.57cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.57cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarpakothodbhavās tīkṣṇā digdhadaṣṭaṃ viṣair hate |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.58"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.58</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kothe madhyā gavādīnāṃ śakṛtkothe varāḥ smṛtāḥ |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.58-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         saptaviṃśatir evaite saṅkhyayā parikīrttitāḥ |</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.58" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.58-n1">It is hard to construe the 
 +                                sentence with the locative <foreign>madhye</foreign> found 
 +                                in both N and H. The emendation is done with an eye to the 
 +                                vulgate text, which is more coherent at this point.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.59"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.59</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṛṣṇaḥ śyāvaḥ karburo romaśaś ca 
 +                        <caesura/> 
 +                         gomūtrābhaḥ paruṣo mecakaś ca |<anchor n="SS.5.8.59-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śveto rakto romaśīrṣogradhūmaḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarve 'py ete mandaviṣā matās tu |</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.59" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.59-n1">I emend to the colour-word 
 +                                    <foreign>mecaka</foreign> following the vulgate. 
 +                                Witness K omits the first syllable of this word; witness H 
 +                                reads <foreign>modaka</foreign> ``sweet'' which is nowhere 
 +                                attested as the name of a scorpion, although K does read 
 +                                    <foreign>dakaś</foreign> that suggests it might once 
 +                                have read the same as H.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.60ab"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.60cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.60cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ebhir daṣṭe vedanā vepathuś ca 
 +                        <caesura/> 
 +                         gātrastabdhaḥ kṛṣṇaraktāgamaś ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.61"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.61</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śākhāviddhe vedanāñ cordhvam eti<anchor n="SS.5.8.61-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃśasvedo mukhaśophaś ca tīvraḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         raktaṃ pītaṃ kapilaṃ codaraṃ tu 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhūmro varṇṇas tatra yo madhyavīryāḥ |</l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.61" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Emendation"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.61-n1">I emend to the f. pl. 
 +                                    <foreign>vedanā</foreign> with the vulgate and against 
 +                                the Nepalese witnesses, for sense and to govern 
 +                                    <foreign>eti</foreign>.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.62"/> 
 + 
 +                    <l met="upajāti" xml:id="SS.5.8.63"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.63</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         jihvāśopho rasanasyopaghāto 
 +                        <caesura/> 
 +                         mūrchā cogrā madhyaviṣābhidaṣṭe | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śvetaś citraḥ śabalo lohitābhaḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṛṣṇaḥ śyāvaḥ śvetanīlodarau ca |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.64ab"/> 
 + 
 +                    <l met="upajāti" xml:id="SS.5.8.64cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.64cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         rakto babhruḥ pūrvavad ekaparvā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         pūrvā cāpi parvaṇī dve ca yasya |</l> 
 + 
 +                    <l met="upajāti" xml:id="SS.5.8.65ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.65ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         nānāvarṇṇā rūpataś cāpi ghorāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         jñeyā hy ete vṛścikāḥ prāṇanāśāḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.65cd"/> 
 + 
 +                    <l met="upajāti" xml:id="SS.5.8.66"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.66</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ebhir daṣṭe viṣavegapravṛttiḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         sphoṭotpattir jvaradāhau bhramaś ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         khebhyaḥ kṛṣṇaṃ śoṇitaṃ cātitīvraṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         tataḥ prāṇais tyājyate kṣipram eva |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.67ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.67ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ugramadhyaviṣair daṣṭāṃś cikitset sarpadaṣṭavat |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.70"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.70</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃśamandaviṣāṇān tu cakratailena secayet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vidārigandhāditailena sukhoṣṇenāthavā punaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.67cd"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.67cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ādaṃśaṃ sveditaṃ cūrṇṇaiḥ pracchitam pratisārayet |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.68"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.68</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         rajanīsaindhavavyoṣaśirīṣaphalapuṣpajaiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         mātuluṃgāmlagomūtrapiṣṭañ ca surasāgrajaṃ | </l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.69"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.69</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         lepe sukhoṣṇañ ca tathā gomayaṃ hitam ucyate || 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarpiḥ kṣaudrayutaṃ pāne kṣīram vā vahuśarkaraṃ | </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.71cd"> 
 +                        <label>1938 ed. SS.5.8.71cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         guḍodakaṃ vā suhitaṃ caturjātakavāsitaṃ | </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.72ab"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.72cd"> 
 +                        <label>1938 ed. SS.5.8.72cd</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śikhikukkuṭabarhāṇi saindhavaṃ tailam eva ca |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.71ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.71ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kuryāc cotkārikāsvedaṃ viṣaghnair upanāhanaiḥ |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.73"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.73</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhūpo hanti prayukto 'yaṃ śīghraṃ vṛścikajaṃ viṣam |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.73-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kusuṃbhapuṣpaṃ rajanī niṣyā vā kṣaudrakaṃ tṛṇam | </l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.73" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.73-n1">Note the scribal correction to 
 +                                the vulgate version in MS H.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.74"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.74</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ebhir ghṛtāktair dhūpas tu pāyudeśaprayojitaḥ || 
 +                        <caesura/> 
 +                         nāśayed āśu kīṭotthaṃ vṛścikasya ca yad viṣam |<anchor 
 +                            n="SS.5.8.74-n1"/></l> 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.74" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.74-n1">Inexplicably, both Nepalese 
 +                                witnesses read a genitive with a long 
 +                                <foreign>ā</foreign>.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.75"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.75</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         lūtāviṣaṃ ghoratamaṃ durvijñeyatamañ ca yat | 
 +                        <caesura/> 
 +                         duścikitsyatamañ cāpi bhiṣagbhir mandabuddhibhiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.76"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.76</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         saviṣaṃ nirviṣañ cedam ity evaṃ saviśaṃkite | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣaghnam eva karttavyam avirodhi yad auṣadham |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.77"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.77</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         agadānāṃ hi saṃyogo viṣaduṣṭasya yujyate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         nirviṣe mānave yukto 'gadaḥ saṃpadyate gadaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.78"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.78</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tasmāt sarvaprayatnena jñātavyo viṣaniścayaḥ || 
 +                        <caesura/> 
 +                         ajñātvā viṣasadbhāvaṃ bhiṣag vyāpādayen naram ||<anchor 
 +                            n="SS.5.8.78-n1"/></l> 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.78" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.78-n1">The form 
 +                                    <foreign>ajñātvād</foreign> is clear in both Nepalese 
 +                                witnesses, but is perhaps an attraction to the 
 +                                    <foreign>-tvāt</foreign> causation suffix, although 
 +                                that would require a following genitive.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l met="upajāti" xml:id="SS.5.8.79"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.79</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yadvat prasūtena navāṃkureṇa 
 +                        <caesura/> 
 +                         na vyaktajāti pratibhāti vṛkṣaḥ |<anchor n="SS.5.8.79-n1"/> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tadvad durālakṣyatamaṃ hi tāsāṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣaṃ śarīre pravikīrṇṇamātraṃ |</l> 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.79" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.79-n1">Presumably sensing 
 +                                    <foreign>vyaktajāti</foreign> as neuter.</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.80"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.80</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         īṣatsakaṇḍū pracalañ ca koṭham 
 +                        <caesura/> 
 +                         avyaktavarṇṇaṃ prathame 'hani syāt | 
 +                        <caesura/> 
 +                         anteṣu śūnaṃ parinimna<pc> </pc>madhyam 
 +                        <caesura/> 
 +                         pravyaktavarṇṇañ ca dine dvitīye |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.81"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.81</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tryaheṇa tad darśayatīha daṃśaṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣaṃ caturthe 'hani kopam eti | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ato 'dhike 'hni prakaroti janto 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣaprakopaprabhavān vikārān |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.82"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.82</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ṣaṣṭhe dine viprasṛtan tu sarvān 
 +                        <caesura/> 
 +                         marmapradeśān bhṛśam āvṛṇoti | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tat saptame 'tyarthaparītagātraṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         vyāpādayet martyam atipravṛddhaṃ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.83"> 
 +                        <label>1938 ed. 8.83</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yās tīkṣṇacaṇḍograviṣā hi lūtās 
 +                        <caesura/> 
 +                         tāḥ saptarātreṇa naraṃ nihanyuḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ato 'dhikenāpi nihanyur anyā 
 +                        <caesura/> 
 +                         yeṣāṃ viṣaṃ madhyamavīryam uktaṃ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.84"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.84</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yāsāṃ kanīyo viṣavīryam uktaṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         tāḥ pakṣamātreṇa vināśayanti | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tasmāt prayatnaṃ bhiṣag atra kuryād 
 +                        <caesura/> 
 +                         ā daṃśapātād viṣaghātavegaiḥ |<anchor n="SS.5.8.84-n1"/></l> 
 + 
 +                    <ab corresp="#SS.5.8.84" type="apparatus"> 
 +                        <list type="Notes"> 
 +                            <item corresp="#SS.5.8.84-n1"> Oddly, witness H has a marginal 
 +                                gloss changing a correct reading</item> 
 +                        </list> 
 +                    </ab> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.85"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.85</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣan tu lālānakhamūtradaṃṣṭrā 
 +                        <caesura/> 
 +                         rajaḥ<pc> </pc>purīṣair atha cendriyeṇa | 
 +                        <caesura/> 
 +                         saptaprakāraṃ visṛjanti lūtās 
 +                        <caesura/> 
 +                         tad ugramadhyāvaravīryam uktaṃ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.86"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.86</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         koṭhaṃ sakaṇḍūsthiram alpamūlaṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         lālākṛtaṃ mandarujaṃ vadanti | 
 +                        <caesura/> 
 +                         coṣaś ca kaṇḍūś ca pulāyikāś ca 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhūmāyanaṃ caiva nakhāgradaṃśe |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.87"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.87</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃśe tu mūtreṇa sakṛṣṇamadhyam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         saraktaparyantam avaihi dīrṇṇam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃṣṭrābhir ugraṃ kaṭhinaṃ vivarṇṇam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         jānīṣva daṃśaṃ sthiramaṇḍalañ ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.88"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.88</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         rajaḥpurīṣendriyajañ ca viddhi 
 +                        <caesura/> 
 +                         sphoṭaṃ prapakvāmalapīlupāṇḍum | 
 +                        <caesura/> 
 +                         etāvad etat samudāhṛtaṃ te 
 +                        <caesura/> 
 +                         vakṣyāmi lūtāprabhavaṃ pramāṇam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.89"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.89</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sāmānyato daṣṭam asādhyasādhyaṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         cikitsitaṃ cāpi viśeṣaṇañ ca ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.90"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.90</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viśvāmitro nṛpavaraḥ kadācid ṛṣisattamaṃ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vaśiṣṭhaṃ kopayāmāsa gatvā śramapadaṃ kila |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.91"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.91</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kupitasya munes tasya lalāṭāt svedavindavaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         niyetur darśanād eva raves tat samarvarcasaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.92ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.92ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         lūne tṛṇe maharṣiṇā veśvarthe sambhṛte 'pi ca | </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.92cd"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.92ef"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.92ef</label> 
 +                         apakārāya varttante nṛpaśāsanavāhane |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.93"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.93</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yasmāl lūtaṃ tṛṇaṃ prāptāt munes te svedavindavaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tasmāl lūtā vibhāvyante saṃkhyayā tāś ca ṣoḍaśaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.94"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.94</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṛcchrasādhyās tathā sādhyā lūtās tu dvividhāḥ smṛtāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tāsām aṣṭau kṛcchrasādhyā vakṣyās tāvanta eva tu ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.95"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.95</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         trimaṇḍala tathā svetā kapilā pītikā tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         malamūtraviṣe raktā kasanā cāṣṭamī smṛtāḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.96"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.96</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tābhir daṣṭe śiroduḥkham ādaṃśe kaṇḍur eva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhavanti ca viśeṣeṇagadāḥ śleṣmikavātikāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.97"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.97</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sauvarṇṇikā lājavarṇṇā jālinyeṇīpadī tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṛṣṇāgnimukhyau kākāṇḍā mālāguṇyaṣṭamī smṛtāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.98"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.98</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tābhir daṣṭe daṃśako 'thaḥ pravṛttiḥ kṣatajasya ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         jvaro dāhotisāraś ca gadāḥ syuś ca tridoṣajāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.99"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.99</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         piṭakā vividhākārā maṇḍalāni mahānti ca || 
 +                        <caesura/> 
 +                         śophā mahānto mṛduvo raktāḥ śyāvāś calās tathā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.100"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.100</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sāmānyaṃ sarvalūtānām etad ādaṃśalakṣaṇam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viśeṣalakṣaṇaṃ tāsāṃ vakṣyāmi sacikitsitam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.101"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.101</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         trimaṇḍalāyā vahalaṃ daṃśaḥ kṛṣṇaṃ kṣaraty asṛk | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vādhiryaṃ kaluṣā dṛṣṭis tathā dāhaś ca netrayoḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.102"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.102</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatrārkamūlaṃ rajanī nākulī pṛśniparṇṇikā || 
 +                        <caesura/> 
 +                         nastaḥ karmaṇi śasyante pādābhyaṅgāñjaneṣu ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.103"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.103</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śvetāyāḥ piḍakādaṃśe śvetā kaṇḍūmatī bhavet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dāhamūrcchā jvaravatī visarpakledarukkarī</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.104"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.104</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra candanarāsnailahareṇunalavañjulāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kuṣṭha lāmajjakaṃ vakraṃ naladaṃ cāgado hitaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.105"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.105</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ādaṃśe piṭakāstāmrā sthirā kapilayā bhavet | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śiraso gauravaṃ dāho bhavejjantoś ca netrayoḥ </l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.106"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.106</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         padmapadmakakuṣṭhailakarañjakakubhatvacaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sthirākampiṇyapāmārgadūrvābrāhmyau viṣāpahāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.107"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.107</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ādaṃśe piṭakā pītā pītayā jāyate sthirā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         tathā cchardijvaraḥ śūlo rakte syātāñ ca locane |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.108"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.108</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatreṣṭhāḥ kakubhośīramuñjāvalvajavañjalāḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kuśakāśavaṃśakiṇihī śirīṣakakubhatvacaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.109"> 
 +                        <label>1938 ed. 8.109</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         raktamaṇḍalavaddaṃśe piṭakāḥ sarṣapā iva | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dūyate tāluśoṣaś ca dāhaś calaviṣānvite |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.110"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.110</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         tatra priyaṅguhrīverakuṣṭhalāmajjakāni vā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         agadaḥ śatapuṣpā ca sapippalavaṭāṅkurāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.111"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.111</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         pūtimūtraviṣādaṃśo visarpīkṛṣṇaśoṇitaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kāsaśvāsavamīmūrcchā jvaradāhasamanvitaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.112"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.112</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         manaḥ śilālamadhukakuṣṭhapadmakacandanaiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         lāmajjakayutais tatra viṣanāśaḥ prakīrttitaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.113"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.113</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃśaḥ sapāṇḍupiṭako dāha kledasamanvitaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         raktayā raktaparyanto vijñeyaś coṣasaṃyutaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.114"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.114</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         cikitsā tatra hrīveracandanośīrapadmakaiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         karttavyārjunaśelubhyāṃ tvagbhir āmrāntakasya ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.115"> 
 +                        <label>1938 ed. 8.115</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         picchilaṃ kasanā daṃśā rudhiraṃ śītalaṃ sret | 
 +                        <caesura/> 
 +                         śvāsakāsau ca tantroktaṃ raktalūtā cikitsitam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.116"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.117"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.118"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.119"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.120"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.120</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarveṣām eva yuñjīta viṣe śleṣmātakatvacam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhīraḥ sarvavikāreṣu tathā cākṣīvapippalam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.121"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.121</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṛcchrasādhyaviṣā hy aṣṭau śūtāḥ proktā yathāgamaṃ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         avāryaviṣavīryāṇāṃ lakṣaṇāni nivodha me |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.122"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.122</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhyātaḥ sauparṇṇikādaṃśaḥ saphenomatsyagandhikaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         kāsaśvāso jvarastṛṣṇā mūrcchā cātra sudāruṇāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.123"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.123</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhyāmaḥ pūti sravedraktam ādāṃśelājavarṇṇayā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dāho mūrcchātisārau ca śiroduḥkha ca jāyate |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.124"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.124</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         ghorodaṃśaś ca jālinyā rājimāṇavadīryate | 
 +                        <caesura/> 
 +                         stambhaḥ śvāsas tamo vuddhis tāluśoṣaś ca tatkṛtaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.125"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.125</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         eṇīpadāmahādāho daṃśaḥ kṛṣṇatilākṛtiḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         tṛṣṇā mūrcchā jvaracchardiḥ śvāsakāsasamanvitaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.125.add-1"> kṛṣṇayākṛṣṇaparyanto 
 +                        nimnamadhyoticoṣavān | 
 +                        <caesura/> 
 +                         pāṇḍumūrcchāvamīdāhaḥ śvāsakāsasamanvitaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.125.add-2"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.125.add-2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃśognimukhyo vijñeyo dagdhaḥ sphoṭāḥ savedanaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         coṣakaṇḍūromaharṣo dāhajvaranipīḍataḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.126"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.126</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṃśaḥ kākāṇḍikādaṣṭe pāṇḍuraktotivedanaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         hikkā kāsastṛṣāmūrcchānidrāhṛdrogapīḍitaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.127"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.127</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         rakto daṃśo dhūmagandhirmālāguṇyātivedanaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vidīryate ca bahudhā dāhamūrcchājvarānvitaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.128"> 
 +                        <label>1938 ed. 8.128</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         asādhyānāmapibhiṣakdrayuñjīta cikitsitam || 
 +                        <caesura/> 
 +                         doṣocchrāyo viśeṣeṇa cchedakarmavivarjitam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.129"> 
 +                        <label>1938 ed. 8.129</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sādhyābhirathalūtābhir daṣṭamātrasya dehinaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vṛddhipatreṇa matimāṃ samyag ādaṃśam uddharet |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.129.add-1"> jamvoṣṭhena sutaptena dahed ākaravāraṇāt 
 +                        |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.130"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.131ab"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.131ab</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         madhusaindhavasaṃyuktair agadair lepayet tataḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.131cd"/> 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.132"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.133"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.133</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kṣīriṇāṃ tvak kaṣāyeṇa kusumbhamadhusaindhavaiḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.134"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.135"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.136"/> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.137"> 
 +                        <label>1938 ed. 8.137</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         kiṇvaguggulagodantapārāvatamalair api | 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣavṛddhikarañcānnaṃ hitvā saṃbhojanaṃ hitam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.138"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.138</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         viṣebhyaḥ khalusarvebhyaḥ karṇṇikāmarujāṃ sthirām | 
 +                        <caesura/> 
 +                         pracchayitvā madhuyutaiḥ śodhanīyair upācaret | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sadāhapākānyannena cikitsed dṛṣṭavā bhiṣak |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.139"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.139</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         saptaṣaṣṭhasya kīṭānāṃ śatasyaitad vibhāgaśaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         daṣṭalakṣaṇam ākhyātaṃ cikitsāñ cāpy ataḥ param |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140"> 
 +                        <label>1938 ed. 8.140</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         saviṃśam adhyāyaśatam etad uktaṃ vibhāgaśaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ihoddiṣṭān anirdiṣṭān arthān vakṣyāmi cottare ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140.add-1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.140 add 1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śāstraṃ śāstrasamutpattiṃ vyādhikāryavālāvalaṃ 
 +                        <caesura/> 
 +                         sūtrabhūtaṃ samāsena ślokasthānaṃ pracakṣate ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140.add-2"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.140 add 2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         doṣāhārāpacāraiś ca sāgantuvyādhilakṣaṇam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         avasthālakṣaṇañ caiva nidānaṃ sthānam ucyate ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140.add-3"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.140 add 3</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sambhavaś caiva dehasya dhāturindriyamarmasu | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sirādīnāñ ca sarveṣāṃ śārīre kathitam mayā |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140.add-4"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.140 add 4</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yathā sthānopadiṣṭānāṃ viditānāñ ca lakṣaṇaiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         vyādhīnā sādhanaṃ śāstre cikitsitam iti smṛtāḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140.add-5"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.140 add 5</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sthāvare jaṅgame caiva viśe hitavikalpanam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sādhanaṃ caiva kārtsnye kalpasthānaṃ tad ucyate ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140.add-6"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.140 add 6</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sāhasro vistaraḥ pūrvaṃ prajāpatimukhodbhavaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         saviṃśadadhyāyaśataṃ mayā vatsaprakīrttitam ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.141"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.141</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         sanātanatvāt vedānām akṣaratvāt tathaiva ca | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dṛṣṭādṛṣṭaphalatvāc ca hitatvāc cāpi dehinām |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.142"> 
 +                        <label>1938 ed. 8.142</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vāksamūhārthavistārāt pūjitatvāc ca dehiṣu | 
 +                        <caesura/> 
 +                         cikitsitāt puṇyatamaṃ na kiñcid api suśrutaḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143">ṛṣer indraprabhāvasya tasmād amṛtajanmanaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         dhārayitvedam amalaṃ matam paramasammatam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         uktācārasamācāraḥ pratyeceha ca nandati |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-1"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.143 add 1</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         śeṣāṇām api tantrāṇāṃ yuktijñalokavāndhavaḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         yat kiṃcid āvādhakaran tad yasmāc chalpasañjñitam |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-2"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.143 add 2</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         vyāptāny aṅgāny atas tena śalyajñānena sūriṇā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         ataś cāsya viśeṣeṇa gatir na pratiṣidhyate |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-3"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.143 add 3</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         yathā svaviṣayasthasya rājño valavato gatiḥ | 
 +                        <caesura/> 
 +                         upadravānāṃ nirdeśo nidānaṃ vyañjanāni ca |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-4"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.143 add 4</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         jvarādīnāñ cikitsārtham uttaran tantram ucyate ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-5"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.143 add 5</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         bhavati cātra || 
 +                        <caesura/> 
 +                         idan tu yaḥ pañcasu sanniveśitam | 
 +                        <caesura/> 
 +                         saviṃśadadhyāyaśataṃ sahottaram | 
 +                        <caesura/> 
 +                         paṭhet sarājño rhati vaidyapūjitaḥ 
 +                        <caesura/> 
 +                         kriyām prayoktuṃ bhiṣag āgatakramaḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-6"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.143 add 6</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         annarakṣāsthāvaraviṣaṃ jaṅgamañ ca viṣaṃ tathā | 
 +                        <caesura/> 
 +                         sarpadaṣṭaviṣajñānaṃ sarpadaṣṭacikitsitam ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-7"> 
 +                        <label>1938 ed. 5.8.143 add 7</label> 
 +                        <caesura/> 
 +                         mūṣikādundubhiś caiva kīṭākalpena cāṣṭamaḥ ||</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.8.trailer"> 
 +                        <label>Chapter colophon</label> 
 +                         sauśrute śalyatantre kalpasthānaṃ samāptam || ❈ ||</l> 
 + 
 + 
 + 
 +                </div> 
 + 
 +            </div> 
  
-             
         </body>         </body>
     </text>     </text>
 </TEI> </TEI>